De Randstad heeft vele gezichten, zoals polder Rijnenburg, onder de rook van Utrecht. © Angeliek de Jonge

Dé Randstad bestáát niet. Daarom gaan we er een serie verhalen over maken

ACHTER DE SCHERMEN Paul van den Bosch, hoofdredacteur AD Regio, schrijft deze week over regionale verschillen binnen de Randstad, het gebied waar de meeste van onze lezers en volgers wonen en werken.

Paul van den Bosch 29-01-21, 15:44 Laatste update: 29-01-21, 15:58

In vier van de vijf grootste steden in Nederland was het begin deze week onrustig op straat. Alleen in Utrecht bleef het ook na de avondklok rustig. Ondanks ook daar opruiende berichten op social media. Columnist Jerry Goossens van AD Utrechts Nieuwsblad zocht naar een oorzaak. Zijn de 357.667 Utrechters te slim om te rellen, vroeg hij zich af. Of zijn ze volgzamer dan de rest van ons land? Heeft burgemeester Sharon Dijksma haar stad al meteen stevig in de greep? Houden de bewoners hun eigen jeugd beter in de gaten?

Jerry was er in elk geval blij mee. Dat gevoel hebben ze in die stad toch al in ruime mate. Uit CBS-onderzoek blijkt dat Utrechters gelukkiger zijn dan bijvoorbeeld Rotterdammers of Hagenaren.

Paul van den Bosch - hoofdredacteur AD Regio © Joost Hoving

Om in Jerry’s woorden te blijven: hóe dan? Ofwel: wat is de oorzaak voor al die verschillen?

Je hoort en lees nog weleens dat er een enorme tegenstelling bestaat tussen ‘de Randstad’ en ‘de rest van Nederland’ oftewel ‘de provincie’. Die termen zullen de komende verkiezingstijd ook boven komen drijven. Daarmee worden vaak de discussies, invalshoeken, en meningen van media bedoeld. Alle landelijke kranten worden vanuit Rotterdam (AD) of Amsterdam gemaakt; nationale televisie komt vanuit Amsterdam of Hilversum. Dat doet iets met de makers.

De ene stad is de andere niet

Dé Randstad, waar een groot deel van ons miljoenenpubliek (krant, online) woont en werkt, bestaat alleen in naam
Paul van den Bosch

Maar de tegenstelling is te simplistisch. Zelfs in de Randstad is de ene stad de andere niet, de ene regio niet de andere. De voorbeelden waarmee ik begon, laten dat al zien. Dé Randstad bestáát niet, wil ik er maar mee zeggen. Je hebt de Noordelijke Randstad en de Zuidelijke. Je hebt grote en middelgrote steden, dorpen, groene longen ertussen. Het is een land in een land.

Bij de zeven regionale redacties van het AD maken we dat elke dag mee. Die bestrijken grotendeels de provincies Zuid-Holland en Utrecht, met nog een klein stukje Gelderland en Noord-Brabant. Daar zien we al de verschillen. Thema’s, mentaliteit en tone of voice zijn bij AD Groene Hart en AD Rivierenland heel anders in de binnensteden van Rotterdam, Den Haag of Dordrecht. En die laatste drie hebben niet veel gemeen met Amersfoort of Utrecht.

Bij voorgaande verkiezingen zag je opmerkelijke verschillen. De Utrechtse en Amsterdamse takken van de Randstad stemmen aanzienlijk linkser dan de andere gebieden. Dé Randstad, waar een groot deel van ons miljoenenpubliek (krant, online) woont en werkt, bestaat alleen in naam.

De Randstad bestaat niet

Geograaf Josse de Voogd © Angeliek de Jonge

De aanstaande verkiezingen voor de Tweede Kamer vinden wij een mooie aanleiding die onderlinge verschillen eens in kaart te brengen. Onder de titel ‘De Randstad bestaat niet’ brengen we vanaf dinsdag 9 februari een serie verhalen in de krant en op AD.nl. De auteur is sociaal geograaf Josse de Voogd, expert op dit gebied. In een podcast zal hij ook over dit onderwerp praten. Het interessante aan Josse is dat hij wars is van clichés en conventies.

Hij zal een aantal thema’s en vragen behandelen. Waar klinkt de proteststem het hardst? Waar woont ‘gemiddeld’ Nederland? Hoe kun je aan gevels en tuinen het stemgedrag in een wijk aflezen? Waar geloven we nog en waar zijn de kerken leeggestroomd? Hoe zijn de verschillen in kansen, onderwijs, welzijn en welvaart? Kortom, hoe ziet hij er nou eigenlijk écht uit, die Randstad? Na de verkiezingen (17 maart) zal hij de uitslag in de regionale AD-gebieden duiden.

Misschien hebben we bij het lezen van deze verhalenserie meteen een beter inzicht waarom het in Utrecht begin deze week wel rustig bleef (en nou hopen dat dit dit weekend zo blijft). Misschien is dat fenomeen wel helemaal niet te verklaren. Want hadden we afgelopen zomer niet juist in de Utrechtse wijk Kanaleneiland avondrellen? Om af te sluiten met columnist Goossens: ,,Ik heb niet de illusie dat ik in de getroebleerde hoofden van relschoppers kan kijken. Ik ben tenslotte Peter R. niet.’’