Marcia Nieuwenhuis: Van een appje over ‘een mysterieus Chinees virus’ naar een krankzinnig nieuwsjaar

Je leest mij vast wel eens op je telefoon nadat we een pushbericht hebben verstuurd of in de krant met een bak koffie erbij. In de acht jaar die ik nu voor het Algemeen Dagblad en de regionale titels Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad, Tubantia, BN De Stem, PZC, De Stentor en De Gelderlander werk, probeer ik je zo goed mogelijk van nieuws en duiding te voorzien.

Op 18 januari 2020 stuurde ik een app’je naar RIVM-topman Jaap van Dissel, over ‘een mysterieus Chinees virus’. Brits onderzoek wees toen uit dat mogelijk 1700 mensen waren geïnfecteerd met een coronavirus. Dat aantal stond in schril contrast met de melding van China dat bijna vijftig mensen besmet waren. ,,Beste Jaap, Wij hebben nu dit bericht: ‘Zorgen om export van Chinees virus: ‘mogelijk 1700 besmettingen’’. Daar staat al in dat de kans klein is dat het virus Nederland bereikt omdat er geen directe vluchten zijn. Maar als je nog iets toe zou kunnen voegen, wordt dat zeer gewaardeerd.’’

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verklaart dan dat de ‘de kans klein is dat het virus in Nederland opduikt omdat er vanuit het Chinese Wuhan geen directe vluchten naar ons land zijn’. Een nogal boude bewering, in het licht van de globalisering die al jáááren gaande is. Die uitspraak gaan we ongetwijfeld terughoren in de enquêtebankjes als deze crisis voorbij is, verwacht ik. Van Dissel antwoordt: ,,Er is nog veel onzeker: hoeveel besmettingen er precies zijn opgetreden, of iedereen wel ziek wordt na besmetting, of er overdracht is van mens op mens. We zijn alert en houden de berichten goed in de gaten.’’

,,Moeten we ons zorgen maken?’’ app ik terug. De dan nog lang niet zo bekende voorman van het Centrum voor Infectieziektebestrijding reageert: ,,Er is teveel onzeker om de situatie goed te duiden. Dat geldt ook voor de risico’s.’’ En óf we ons zorgen moesten maken, weten we nu. Maar man, wat wisten we weinig. Wat volgde was een krankzinnig nieuwsjaar, waarin we beetje bij beetje wijzer werden over dit ontwrichtende virus, waardoor Nederland tot stilstand kwam. Zelden had nieuws zoveel impact.

Zo aasde ik bijvoorbeeld voor je op de uitkomsten van het eerste grote onderzoek naar groepsimmuniteit nadat het virus ook in Nederland veel slachtoffers had gemaakt. Op 16 maart had onze premier immers uitgelegd dat het Nederlandse kabinet een strategie van groepsimmuniteit nastreefde. Dat bleek een heilloze weg: terwijl er alleen al in de eerste golf duizenden mensen omkwamen, bleef het percentage steken op slechts 5,5 procent. 

Op zo'n moment proberen wij niet alleen dat nieuws - het kale cijfer - te brengen, maar ook de uitleg. Wanneer is er eigenlijk sprake van groepsimmuniteit? En wat betekent dit voor jou? We interviewen experts, zoals arts-microbioloog en hoogleraar Hans Zaaijer, die uitlegt dat ‘een vaccin’ dus ‘echt de redding moet zijn en niet het gedoseerd over de samenleving laten komen van corona’.

We stellen lastige vragen en delen de antwoorden. We interviewen niet alleen leden van het Outbreak Management Team, maar bijvoorbeeld ook Maurice de Hond. Hij beet zich sinds de uitbraak helemaal in het coronavirus vast en maakte op zijn 72e zijn debuut in een vooraanstaand wetenschappelijk tijdschrift.

In deze coronacrisis zijn de antwoorden op onze vragen soms moeilijk te verteren. Bijvoorbeeld als we ‘besodemieterd’ zijn met ‘falende mondkapjes’ of als allerlaatste EU-lidstaat beginnen met inenten. Gelukkig kun je zelfs in deze crisis ook je ziel en zaligheid leggen in een verhaal over een mooi initiatief.

Met cijfers, analyses, interviews of door ergens diep in te duiken proberen wij duidelijkheid te scheppen. Bijvoorbeeld over of vitamine D helpt tegen corona. Als van alle benaderde immunologen er slechts één géén vitamine D slikt, kan dat helpen om je eigen afweging te maken. Als experts na maanden boos zijn dat er niets met hun adviezen gebeurt, houden we de vinger aan de pols.

Soms zijn mensen zo moedig om hun eigen verhaal uit de doeken te doen. Zoals Rob. Een kankerpatiënt die op het nippertje ontsnapte aan een levensgevaarlijke operatie. Zijn huiveringwekkende relaas helpt ons om misstanden aan het licht te brengen. Dit is één van de voornaamste redenen waarom het AD en de regionale titels een gezamenlijke onderzoeksredactie hebben opgericht. We zoeken iets tot op de bodem uit en proberen inzichtelijk te maken hoe dit zit bij jou in de buurt. Of dit nu gaat om hoeveel windmolens - tot liefst 250 meter hoogte - erbij komen in jouw regio of over op welke operatietafel je beter niet terecht kunt komen.

Instanties werken ons hierbij soms vreselijk tegen, zoals de GGD's momenteel, waar ik nu onderzoek naar doe. Tot op directieniveau is besproken dat zij ‘niet willen meewerken’ aan een evaluatie van afgelopen jaar.

Weet jij meer over een misstand, dan kun je ons helpen. Tips sturen kan veilig en anoniem. Wij zullen er alles aan doen om de identiteit van tipgevers te beschermen. Hoe meer details je verstrekt over het onderwerp, hoe beter wij ermee aan de slag kunnen. Het helpt als je ons de mogelijkheid biedt om de informatie met jou te bespreken.

Mocht je een concrete tip hebben, schroom dan niet. 

Marcia Nieuwenhuis
m.nieuwenhuis@ad.nl