Onderzoeksjournalist Richard Clevers: ‘Ik had de lezers een oplossing willen laten zien’

Je laatste productie ging over hoe moeilijk het is om een wat ouder huis te isoleren. Ben je er tevreden over?
,,Ja, al had ik willen uitzoeken hoeveel woningen in Nederland niet te isoleren zijn. Van tevoren dachten we dat we dat in kaart konden brengen, maar die ambitie hebben we moeten bijstellen. Er bleken zoveel verschillende woningen en zoveel verschillende omstandigheden te bestaan. 

We hebben een draai gemaakt naar de invalshoek: wat moet je doen als je zelf aan de slag wilt? Het blijkt dat de deskundigen niet eensgezind zijn, dus ik weet nog steeds niet hoe ik mijn huis uit 1976 moet isoleren. Dat is vervelend, omdat ik de lezer graag een oplossing had laten zien. De conclusie is, dat mensen maar het best een onafhankelijk advies kunnen inwinnen. Elke commerciële partij die langskomt, kan je alleen adviseren over zijn eigen producten. Dat hoeven niet per se de beste oplossingen te zijn voor jouw huis. Er zou dus best wat meer aandacht mogen komen voor de praktische problemen waar mensen tegenaan lopen. Daarover hoor je niets in de spotjes van de overheid.’’

Hoe bepaal jij waar je journalistiek onderzoek naar doet?
,,Dat is altijd een moeilijke keuze. In ons team van onderzoeksjournalisten discussiëren we over wat de moeite waard is. Het kan een nieuwsonderwerp zijn dat om verder onderzoek vraagt of een tip van een collega. We hebben de ambitie om met de kwesties aan de slag te gaan die ertoe doen, die in de waan van de dag soms blijven liggen. Ze moeten bij voorkeur tot onthullingen leiden.’’

Heb je een aparte status als onderzoeksjournalist?
,,Het wordt als een luxe ervaren dat je als onderzoeksjournalist geen deadlines hebt. Op de nieuwsdienst maak je je verhaal voor de volgende dag, maar bij onderzoeksjournalistiek laat je dat los. Zonder deadline werken lijkt gemakkelijk, maar kan best lastig zijn: je moet gedisciplineerd doorgaan en toch ook in de gaten houden of er misschien géén verhaal in zit. Je kunt ook te lang doorgaan met je onderzoek.’’

Hoe weet je dat je de onderste steen boven hebt gekregen?
,,Dat weet je nooit helemaal zeker. Als je mensen beweegt tot actie, heb je wat te pakken. Ik heb in februari onderzoek gedaan naar consumentenproducten die van de markt waren gehaald omdat ze onveilig waren, maar online nog te koop waren. Bedrijven die ik daarover belde, hebben die producten alsnog van hun websites gehaald. Door zo’n reactie weet je dat je goed zit.’’

Je schrijft vaak met andere collega’s aan één verhaal. Is dat gemakkelijk werken?
,,Dat kan ingewikkeld zijn, want je hebt allebei je eigen schrijfstijl en allebei in je hoofd hoe je het verhaal wilt schrijven. Dat hoeft niet overeen te komen. Vaak verdelen we het: de één schrijft het nieuwsverhaal, de ander het achtergrondverhaal. Met onderzoeksjournalistiek is het in elk geval fijn om samen te werken. Het is ook best eenzaam anders. Met z’n tweeën blijf je scherp en gefocust.’’

Ben je zelf weleens geschokt door het nieuws dat je brengt?
,,Ik ben nog steeds onder de indruk van de chroom-6-zaak in Tilburg (zie kader, red.). En van de gesprekken met twintig nabestaanden van mensen die aan Q-koorts overleden. Dan krijg je pas echt een goed beeld wat Q-koorts teweeg heeft gebracht. Doodzieke mensen takelden heel snel af. Ze stonden er met hun familie helemaal alleen voor, omdat de artsen het ook niet wisten. Ik kan me al die gesprekken nog voor de geest halen, niet zelden waren de nabestaanden tien jaar na dato nog steeds in tranen bij hun verhaal.’’