Thierry Baudet en vicevoorzitter Lennart van der Linden (L) staan de pers te woord. © ANP

U heeft het niet van mij

Van de hoofdredactieDe hoofdredactie beschrijft in deze rubriek waarmee de AD-redacties bezig zijn. Deze week Hans Nijenhuis (hoofdredacteur centrale redactie) over lekken. Hoe gaat dat toch?

Hans Nijenhuis 26-11-20, 16:09 Laatste update: 27-11-20, 15:53

Hoe kan het toch, vragen lezers regelmatig, dat bij die persconferenties van Rutte en De Jonge journalisten vooraf al weten wat de bewindslieden gaan zeggen? Of dat er, bij de ruzie rond Baudet, interne discussies uitlekken? Dat lekken, hoe gaat dat in zijn werk?

Portret van Hans Nijenhuis, hoofdredacteur van het AD, Algemeen Dagblad. Foto Joost Hoving

Nou, het is deels inderdaad werk. Daar zijn we journalisten voor. Journalisten weten vaak nog niet wát er gezegd gaat worden, maar wel dát er wat gezegd gaat worden. Of dat er net wat gezegd is. Immers, er komt een persconferentie aan, het OMT was bij elkaar, er is een bestuursvergadering. Een goed moment om wat van de hoofdrolspelers te bellen. En als we onze dossiers een beetje kennen, kunnen we ze wat voorleggen: ,,We hebben gehoord dat…” ,,Kunt u bevestigen dat…”,,Ligt het niet voor de hand om…” Soms geeft iemand gewoon eerlijk antwoord. ,,Je hebt het niet van mij, maar…” Of we krijgen een tip: ,,Ik kan er niks over zeggen, maar bel die of die.”

En dan kunnen we verder. Want niets helpt zo goed om informatie los te krijgen als... informatie. U praat zelf waarschijnlijk ook liever met een goed geïnformeerd iemand dan met iemand die van niets weet? Zo kunnen we informatie van de één checken met informatie van de ander. En langzaam maar zeker de puzzel leggen. Heerlijk journalistiek handwerk!

Natuurlijk zijn bronnen niet naïef. Ze hebben een belang. Ze willen aandacht voor een onderwerp. Ze willen hun versie van de waarheid naar buiten brengen. Ze willen testen hoe een voorgenomen maatregel valt: als er na publicatie veel rumoer ontstaat kunnen ze altijd nog bijsturen voordat ze het officieel naar buiten brengen. Of ze willen een tegenstander beschadigen, dat kan ook. Maar wat vooral veel voorkomt, is dat mensen gewoon de waarheid willen vertellen. Dat kan een misstand zijn. Of onderdelen uit een ingewikkeld dossier, waarover in hun ogen te weinig wordt bericht.

En wíe zijn dat dan, die anonieme bronnen, die betrokkenen, die ingewijden die u soms in artikelen tegenkomt? Om een misverstand weg te nemen: het zijn zelden ambtenaren. Ambtenaren lekken niet. Politici lekken. En hun woordvoerders, hun ‘spindoctors’ die overal een draai aan geven.

Is dat echt zo, van die ambtenaren? Nou, van ons zult u het niet horen. Dat heet bronbescherming. Dat is in de wet en rechtspraak vastgelegd. Als mensen er niet op kunnen vertrouwen ‘off the record’, zoals dat heet, met de pers te praten, dan praten ze niet meer. Want hoewel de meeste contacten ‘on the record’ zijn, met naam en toenaam, zijn er altijd bazen en pr-afdelingen die verordonneren dat er niemand met de pers mag praten. Behalve zijzelf natuurlijk. Soms met goede redenen: iets is geheim, of nog in ontwikkeling. Maar vaak is het jammer. Want laten we niet vergeten dat zonder lekken veel kwalijke zaken onbelicht zouden blijven. Die uitzendbaas die in Brabant een arbeidsmigrant aftuigde? Gelekt filmpje. De banden tussen advocaten en de bende van Ridouan Taghi? Gelekte documenten. Lekken kun je ook informeren noemen. Op het goede spoor zetten. En daar worden we allemaal wijzer van.

Maar voordat we het te spannend gaan maken: heel veel lekken zijn ongelukjes hoor. Gewoon iemand die zijn mond voorbij praat. Kan de beste overkomen. Hoort u ons niet over klagen.