Waarom die spelfouten? Eindredacteuren zijn toch getraind?

Voor eindredacteuren is het een erekwestie om de krant foutloos bij de lezer te krijgen. ,,Eindredacteuren zijn de laatste poortwachter voordat de kopij naar de lezer gaat. Ze zijn scherp op de inhoud en op taalfouten. We krijgen veel reacties als er iets misgaat en dat is terecht. Lezers betalen veel geld en dan moet het goed zijn”, zegt De Vreede. 

Toch blijkt het moeilijk om fouten helemaal uit te bannen. Lezers sturen met enige regelmaat vragen in over taalkwesties die ze tegenkomen in de krant: ‘In een interview met Frits Spits ging het destijds over zijn overleden vrouw Greetje. In de column van Nynke de Jong daar over wordt ze ineens Geertje genoemd. Is er niemand bij de redactie die daar op let?’, stuurt een lezer. Of: ‘U schrijft over rode kruisen. Het meervoud van kruis is, naar mijn mening, kruizen?’ Ook De Vreede weet dat het weleens voorkomt: ,,Een paar maanden geleden hebben we echt een klassieke fout gemaakt. De opening ging over taalonderwijs. We hadden in de bovenkop een enorme tikfout. Dan staat het schaamrood me op de kaken ’s ochtends”, geeft hij toe. 

De Vreede onderscheidt zelf twee soorten taalfouten. De eerste: dingen die gebeuren op snelheid. Bijvoorbeeld ‘benzine’, redacteuren typen als het snel moet regelmatig ‘bezine’. Daarnaast zijn er klassieke grammaticaregels die altijd extra aandacht behoeven: het gebruik van de verwijswoorden ‘zijn’ of ‘haar’, een aantal mensen ‘is’ in plaats van een aantal mensen ‘zijn’. En recent was de vraag: is het ‘kapingalarm of ‘kapingsalarm’? ,,We proberen onze verslaggevers te wijzen op dit soort instinkers. Ook al hebben de meeste redacteuren een prima taalgevoel, het helpt toch als fouten al bij de verslaggever voorkomen worden.”

De Vreede weet uit ervaring dat er ook daadwerkelijk zoiets bestaat als taalblindheid. ,,We hangen de afgeronde pagina’s altijd op een groot bord. Meerdere ervaren mensen kunnen naar een pagina kijken en dan ziet pas de vijfde eindredacteur dat er iets niet klopt. Dat herkent coördinator en eindredacteur Ellis van der Weijden. ,,Het is heel menselijk om dingen die je leest onbewust te verbeteren. Alle pagina’s die eruit gaan worden in elk geval door twee mensen gelezen. Dat is een extra vangnet om te voorkomen dat we dingen missen, ook als het snel moet.” 

Van der Weijden, van oorsprong neerlandicus, heeft een taalcommissie opgezet waarin behalve de centrale redactie in Rotterdam ook regiotitels zijn vertegenwoordigd. ,,We willen op een leuke manier taalzaken onder de aandacht brengen van de collega’s.” Eens in de maand versturen ze een korte nieuwsbrief naar de hele redactie, met daaraan gekoppeld een quiz. Onlangs nog over de spelling van woorden rondom de feestdagen. Samenstellingen met Piet, zoals roetveegpiet, worden geschreven met kleine letters, Kerstmis met een hoofdletter, eerste kerstdag met kleine letters.

,,Voor de quiz verzamelen we voorbeelden uit de krant.” Ook bekende instinkers worden erin meegenomen: ,,Het wel of niet aan elkaar plakken van voorzetsels bijvoorbeeld: is het nu ervan uitgaan, er vanuit gaan, of ervanuit gaan?” vertelt Van der Weijden. ,,Bij het antwoord voegen we een linkje naar een van de naslagwerken, waar collega’s kunnen terugvinden waarom iets op een bepaalde manier gespeld wordt.” Handig daarbij zijn het Stijlboek - met tientallen taalafspraken - en de zogenaamde ‘actualiteitenlijst’ met woorden uit de actualiteit.

,,Toen vorig jaar actievoerders in gele hesjes met de naam van dit kledingstuk werden aangeduid, hebben we afgesproken Gele Hesjes met hoofdletters te gaan schrijven, als het om deze personen gaat”, vertelt ze. Ook De Vreede heeft nog een leuke: no deal-brexit. En lange afkortingen, zoals Navo en Unesco, worden geschreven met één hoofdletter. ,,Natuurlijk is een dt-fout veel erger dan het schrijven van NAVO met vier hoofdletters, maar we willen het leesgemak bij de lezer vergroten en een zo net en verzorgd mogelijk product afleveren”, aldus De Vreede.