Deze stichting helpt mantelzorgers aan het werk te blijven

Desiree van Laar (45), relatiemanager bij ABN Amro, was net bezig met het afhandelen van drie grote hypotheekaanvragen toen ze een telefoontje van haar moeder kreeg over haar ernstig zieke vader. Die moest met spoed naar het ziekenhuis. "Natuurlijk wilde ik er meteen heen, maar hoe moest het met die belangrijke klanten? Ik was in staat ze desnoods vanuit het ziekenhuis te bellen. Mijn collega's schoten te hulp en konden het werk gelukkig overnemen, al vond ik het moeilijk om het los te laten'', zegt ze tegen Het Parool.

Het was niet de eerste keer dat Van Laar een oplossing moest verzinnen om haar werk te kunnen combineren met mantelzorg. "Ik zorgde voor mijn ongeneeslijk zieke vader, die inmiddels is overleden, maar ook voor mijn jongste dochter. Zij heeft asperger, een vorm van autisme. Dat betekent dat zij extra zorg nodig heeft. Ik ga met haar mee naar de psycholoog of naar bepaalde behandelingen. Soms moet ik onverwacht naar huis als het niet goed met haar gaat. Als alleenstaande moeder moet ik dat zien te combineren met mijn fulltimebaan bij ABN Amro."

Van Laar is een van de vele werkende mantelzorgers in Nederland. Inmiddels zorgt een op de zes werknemers voor ouders, schoonouders, een kind, een familielid of een bekende. In de zorg zijn dat er zelfs een op de vier. Vanwege de vergrijzing en het toenemende aantal ouderen dat thuis blijft wonen, zal dat aantal alleen maar groeien.

Veel mantelzorgers slagen er redelijk goed in om dit naast hun werk te doen, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Uit onderzoek van de stichting Werk&Mantelzorg blijkt dat het percentage mantelzorgers dat de combinatie werk en mantelzorg slecht tot heel slecht kan combineren, is gestegen van 4 procent in 2012 naar 15 procent in 2017.

Als de combinatie werk en mantelzorg te zwaar wordt, bestaat het risico dat mensen overbelast raken, ziek worden of zelfs een burn-out krijgen en voor langere tijd uitvallen. Om dit soort situaties te voorkomen begeleidt de stichting Werk&Mantelzorg sinds 2005 werkende mantelzorgers en werkgevers bij het zoeken naar oplossingen om het werk en de zorgtaken zo goed mogelijk met elkaar te verbinden.

Mantelzorg was, volgens Liesbeth Hoogendijk, directeur van Mezzo, zo'n dertien jaar geleden nog een erg moeilijk onderwerp op de werkvloer. "Werkgevers vonden toen dat mantelzorg bij de privésituatie hoorde. Het onderwerp is inmiddels beter bespreekbaar, maar nog altijd zijn er taboes en vooroordelen. 'Hoe verhoud ik mij tot het privéleven van mijn medewerkers?' is voor veel bedrijven het grootste dilemma. Toch zien werkgevers ook dat mantelzorg een steeds belangrijker rol in onze maatschappij gaat spelen. Zij staan daardoor vaker open voor het bedenken van goede oplossingen."

In de meeste cao's bestaan al verlofregelingen zoals calamiteitenverlof of langdurend en kortdurend verlof, maar die bieden niet altijd uitkomst. Hoogendijk: "Langdurig verlof duurt maximaal zes werkweken per jaar, terwijl er aan mantelzorg vaak helemaal geen grens zit. Het gevolg is dat je minder moet gaan werken en in inkomen achteruitgaat. Dat kan een groot nadeel zijn. Verlof is bovendien niet altijd noodzakelijk. Je kunt ook een bepaalde mate van flexibiliteit invoeren, zodat de zorg wél goed vol te houden is en de medewerker minder kwetsbaar is."

Dat ervaart ook Desiree van Laar. Zij richt bij ABN Amro haar werk zo in dat zij af en toe kan thuiswerken. Ook deelt ze haar uren zo nodig anders in. "Onderling vertrouwen is daarbij heel belangrijk. Als je open en eerlijk bent over je situatie, blijkt dat veel mensen je begrijpen en dat zij je die ruimte geven."

Martijn Tillema, adviseur bij Werk&Mantelzorg, beaamt dat de bespreekbaarheid van het onderwerp van belang is om tot een oplossing te komen. Hij begeleidt organisaties om mantelzorgvriendelijk te worden. "Leidinggevenden schrikken er vaak van als ze horen hoeveel mensen mantelzorger zijn. Op de werkvloer is lang niet altijd bekend wíe mantelzorger zijn. Mensen zijn soms bang om erover te praten, omdat ze denken dat het als gezeur wordt gezien, dat ze leuke projecten dan misschien niet meer mogen doen of dat het consequenties heeft voor hun carrière."

Bovendien leven bij werkgevers misverstanden over mantelzorgers. Tillema: "Het is vaak helemaal niet zo dat een mantelzorger alleen maar extra vrije dagen wil. Hij wil juist graag werken als hij dat maar vanuit zijn eigen invulling kan doen."

Zo gaf Tillema advies aan een medewerker van de gemeentelijke groenvoorziening die af en toe onverwacht naar zijn zieke moeder moest. "Hij nam daarvoor calamiteitenverlof op, maar er bleek een betere oplossing voorhanden te zijn. De man werkt nu in de wijk waar zijn moeder woont, zodat hij makkelijker tussendoor even naar haar toe kan gaan."

Werkgevers en organisaties die de combinatie werk en mantelzorg mogelijk maken, krijgen van de stichting Werk&Mantelzorg de Erkenning voor mantelzorgvriendelijke werkgever. Inmiddels hebben 300 organisaties deze Erkenning, zoals ABN Amro, Renault, Achmea, de Belastingdienst, het UWV en het VU medisch centrum. Daarnaast zijn veel welzijnsorganisaties, zorgcentra en 75 gemeenten aangesloten.

Daar komen er volgens Tillema in een hoog tempo meer bij. "Vakbonden maken er nu ook een thema van in hun cao-besprekingen. Dat is een goede zaak, maar er valt nog een wereld te winnen. Werkgevers, vooral in het midden- en kleinbedrijf, zijn vaak nog bang dat mantelzorgers ze veel geld kosten, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Als je creatief denkt, zijn er genoeg oplossingen die géén extra investering vragen."

ABN Amro heeft sinds 2014 de Erkenning en besteedt de laatste jaren steeds meer aandacht aan het onderwerp. De bank heeft onlangs op het intranet een community over mantelzorg gelanceerd. Medewerkers kunnen daar informatie vinden op het gebied van verlofregelingen, persoonsgebonden budgetten en gemeentelijke regelingen voor mantelzorgers.

"Tegelijkertijd is het een plek voor persoonlijke verhalen en lotgenotencontact. Het platform wordt druk bezocht, we merken aan de positieve reacties dat het in een behoefte voorziet," zegt Elise Neven, HR-consultant bij ABN Amro.

Ook Van Laar is daar regelmatig te vinden om ervaringen met andere mantelzorgers te delen. Ze heeft inmiddels een andere functie als teamleider en maakt zich ook daarin sterk voor een mantelzorgvriendelijke omgeving. "Een collega moet vaak met haar vader naar de dokter. In het begin vroeg ze voorzichtig of ze een uurtje later kon komen. Inmiddels weet ze dat ze mij niks hoeft uit te leggen. Ik geef haar die ruimte. Als je goede werknemers wilt behouden, is het belangrijk dat ze zichzelf kunnen zijn in een vertrouwde werkomgeving."

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!