Toen Aad van Driel na 45 jaar dienstverband met pensioen ging, mocht hij voor vijftig euro gebakjes laten komen. Er kwamen zeven collega's. © arie kievit

Een kwart gaat zonder een afscheid met pensioen

Ga je bijna met pensioen? Berg je maar, want uit een langlopend onderzoek van het NIDI blijkt dat het krijgen van een mooi afscheid helemaal geen zekerheid is.

Marloe van der Schrier 14-04-18, 06:00

Twintig, dertig, misschien wel vijftig jaar lang besteedde je een groot deel van je tijd aan je werk. Tufte je elke ochtend voor de files uit naar kantoor, werkte je wel eens over, had je af en toe woorden met je baas en deelde je lief en leed met collega's. En dan is het klaar. Einde. Jaarlijks gaan tienduizenden mensen met pensioen, in 2016 waren het er om precies te zijn 77.000.

Voor een deel van de Nederlanders eindigt het werkzame leven wel heel abrupt. Een kwart van de mensen die met pensioen gaat, krijgt niet of nauwelijks een afscheid. En een op de tien ontvangt helemaal geen cadeau of herinnering bij het vertrek, blijkt uit onderzoek van het NIDI (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut) dat vandaag verschijnt. Het instituut deed tussen 2001 en 2011 een representatieve steekproef onder 2.400 werknemers bij de rijksoverheid en drie grote ondernemingen.

Het afscheid is nog beroerder geregeld als mensen onvrijwillig weggaan. Bij de helft van de werknemers die gedwongen vertrok, was er nauwelijks een afscheid. Een derde kreeg geen cadeau of herinnering mee naar huis.

Een karig afscheid ebt door en heeft zelfs invloed op ons geluksgevoel. De onvrijwillig gestopte groep beoordeelt na hun pensionering hun leven met een 6,1 gemiddeld, mensen die onvrijwillig stopten en wél een afscheidscadeau meekregen, gaven een 6,9. De mensen die vrijwillig stopten, vonden hun leven een 8,1 waard. In alle gevallen steeg de tevredenheid hoe dan ook iets naarmate de pensionering verder achter hun lag.

Geld

Uit een enquête onder de lezers van AD.nl, ingevuld door 2.700 mensen, blijkt overigens dat we het zelf ook belangrijk vinden om een goed afscheid te krijgen: 70,8 procent vindt het belangrijk dat er stil wordt gestaan bij een afscheid. Als cadeau krijgen we het liefste geld mee naar huis, 54 procent van de mannen en 46 procent van de vrouwen vinkten dit antwoord aan. Ruim een kwart (zowel mannen als vrouwen) wil liever een borrel met collega’s.

NIDI-onderzoeker Hanna van Solinge: ,,De les die leidinggevenden hier uit kunnen trekken is: besteed als het even kan aandacht aan de pensionering van de werknemer, ook bij reorganisatie of als hij of zij dat zelf misschien niet zo ziet zitten. Een goede afsluiting van het werkzame leven doet niet alleen recht aan de inzet van de werknemer, maar heeft ook een positief effect op het geluk van de gepensioneerde.”

Aad van Driel: Voor vijftig euro gebakjes uitdelen

,,Ik ging in principe met een goed gevoel weg”, zegt Aad van Driel (66), die werkte bij de technische dienst bij een zorginstantie. Twee jaar geleden ging hij na 45 jaar met (vervroegd) pensioen. ,,Dan verwacht je een afscheid, maar daar was geen geld voor. Ik mocht voor vijftig euro gebakjes laten komen. Er was een mannetje of zeven aanwezig, terwijl ik toch dagelijks met 150 mensen moest werken. Ik kreeg geen speech, niets.”

Hij bleef met een ontevreden gevoel zitten. En wat hem vooral tegen de borst stoot, is dat er zo weinig collega’s aanwezig waren. Hij deelde expres nog wel taart uit om half vier, het moment waarop men wisselde van dienst en even tijd kon nemen. Het mocht niet baten. ,,Je vraagt je dan toch af of je wel gewenst bent geweest.” Hij heeft een prettig pensioen nu, is druk met de kleinkinderen en doet vrijwilligerswerk, maar niet meer in het verpleeghuis waar hij deel uitmaakte van de technische dienst. ,,Dat heb ik helemaal achter me gelaten. Eigenlijk hebben de bewoners er niets mee te maken, maar die zijn er toch de dupe van.”

Corry Bok: Eigen gastenlijst samenstellen

,,Ik mocht zestien jaar geleden mijn eigen afscheid regelen”, vertelt Corry Bok (76). ,,Ik weet nog dat begin van dat jaar mijn baas al vroeg wat ik wilde. Ik ging pas in september met pensioen. Het werd een afscheid in het huis waar ik werkte als psychotherapeut.” Bok mocht zelf een gastenlijst samenstellen en een cadeaulijst maken, haar werkgever verstuurde de uitnodigingen. Alles was geregeld: er waren collega’s, oud-collega’s, speeches van de directie en zelfs haar broers en zussen waren aanwezig. ,,Cadeaus kunnen mij niet zoveel schelen. Dus ik heb, heel oubollig, gevraagd om een gedenkboek waar collega’s een pagina maakten. Achteraf kreeg ik nog een fotoboek toegestuurd.”

,,Ik kijk heel goed terug op mijn afscheid en dat vind ik ook heel belangrijk. Het is een markering in je leven. Net zo goed als van school gaan, eindexamen doen of starten met werken”, zegt ze. ,,Met pensioen gaan is niet makkelijk, het is ook heel dubbel om afscheid te nemen van je collega’s. Daarom vind ik het stuitend als er helemaal niets wordt gedaan.”

Liesbeth van Berkel: Afscheid ging als een roes voorbij

Ruim vier jaar is ze nu gestopt met werken, maar als je Liesbeth van Berkel (67) vraagt naar haar afscheid bij een groot revalidatiecentrum waar ze 38 jaar werkte, kijkt ze daar nog steeds met heel veel plezier op terug. ,,Het was een schitterend en onverwacht groots afscheid.” Dat begon met een groot symposium dat ze mocht organiseren. ,,Dat was mijn laatste ‘kunstje’. Ik heb het laatste jaar de tijd gekregen van de directie om dat te mogen organiseren en andere taken af te bouwen.”

De afscheidsreceptie die twee weken later volgde, verraste haar enorm. Zeker driekwart van haar netwerk – ze was de laatste vijftien verantwoordelijk voor PR en Fondsenwerving - was aanwezig. ,,Ik had ze allemaal uitgenodigd, vooral omdat ik wilde laten weten dat ik weg zou gaan. Tot mijn verbazing waren er honderden mensen.” Het ging als een roes aan haar voorbij. Er was livemuziek, er stonden eindeloze rijen van mensen die een cadeautje en een hand wilden geven. ,,Een afscheid is een mooie manier om er een streep onder te zetten en een nieuw leven te beginnen.”