,,Als je alleen voor het geld hier komt werken, kun je beter ergens anders gaan werken.’’ Kernachtiger kan de woordvoerder van de Rabobank het besluit niet verwoorden om de bonus, oftewel variabele beloning zoals de bank zelf zegt, af te schaffen. Dat gebeurde bij de bank al in 2013. Nadeel van die stap heeft de bank naar eigen zeggen niet gehad. ,,Mensen hebben meer redenen dan geld om ergens te werken.’’

De prestatiebonus verliest aan populariteit. Ook T-Mobile schaft de bonus af, schrijft het FD vandaag. Uitzondering zijn de vijfhonderd mensen op de verkoopafdelingen, waar de financiële prikkel nog altijd geldt als extreem belangrijke motivator. Volgens HR-developmentmanager Esther Burger is de stap onderdeel van een cultuurverandering, waarbij samenwerking veel belangrijker wordt. ,,Het gaat erom dat het hele bedrijf een collectief doel najaagt in plaats van het eigenbelang." 

Medelijden met de Rabobankmedewerkers is overigens niet nodig. Bij een goede beoordeling krijgen mensen sneller een extra salarisstap, dus goed presteren wordt nog steeds beloond. ,,En de banksector betaalt sowieso wel goed,’’ vult de woordvoerder aan. Het besluit heeft ook niet tot een uittocht van getalenteerd personeel geleid.

De Rabobank lijkt een trendsetter te zijn met het afschaffen van de bonus. ,,We zien een afname van het gebruik van bonussen. Dat is een duidelijke ontwikkeling,’’ zegt Hans van der Spek specialist in beloningsbeleid bij adviesbureau Berenschot. Dat wordt bevestigd door werkgeversorganisatie AWVN, die adviseert bij cao's. ,,De regeling staat onder druk,'' zegt Jannes van der Velde van de AWVN.

De tweede reden is wat aardser. ,,Het is gewoon geen effectief middel", verklaart Van der Spek. ,,Het werkt eigenlijk alleen goed voor mensen die werk doen waarbij ze direct invloed hebben op hun prestatie. Bijvoorbeeld in een callcenter. Als mensen extra beloond worden handelen ze bijvoorbeeld meer telefoontjes af.’’

Van der Velde voegt nog toe dat het in de praktijk moeilijk is om heldere doelen te formuleren en te controleren of die gehaald worden. ,,Bij verkopers kan dat nog wel. Daar blijft de bonus dan ook een populair instrument.''

Werknemers lijken ook minder geïnteresseerd in een bonus. ,,Ze worden vaker gemotiveerd door inhoudelijk interessant en verantwoordelijk werk,’’ zegt Van der Spek. ,,En ze vinden het fijn een goede prestatie neer te zetten.’’

Dat lijkt vanzelfsprekend. Iedereen haalt er voldoening uit als hij of zij zijn werk goed doet. Dat betekent niet dat mensen niet gevoelig zijn voor beloning van goede prestaties. ,,Bij een bonus zit er vaak een lange tijd tussen prestatie en beloning. Het is beter om mensen direct te belonen bij een uitzonderlijke prestatie. Directe waardering is bijzonder effectief. Geef zo’n werknemer bijvoorbeeld een dinerbon of een dagje vrij.’’

De AWVN pleit voor een meer collectieve beloning. ,,Laat alle werknemers meeprofiteren als het goed gaat. Dat kan door de extra uitkering te koppelen aan het bedrijfsresultaat, een soort winstdeling.'' 

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!