Onderzoek: ‘84 procent van de banen kan op afstand, maar wel met aanpassingen’

Want 84 procent van de banen in Nederland kan in de nieuwe ‘anderhalvemetereconomie’ gewoon blijven bestaan, becijfert de Rabobank. ,,Deze banen kunnen in theorie gewoon uitgevoerd worden, mits er veilige afstand wordt gehouden”, aldus econoom en onderzoeker Jesse Groenewegen. Iets minder dan de helft (46 procent) van de banen vindt buitenshuis plaats, 38 procent van het werk - denk bijvoorbeeld aan de IT-sector en financiële instellingen - kan goed vanuit huis worden beoefend. 

Bij 16 procent van de banen is het veel moeilijker om afstand te houden. Denk daarbij aan de zorg, tandartsen of horeca. Groenewegen: ,,Zij zullen op zoek moeten gaan naar alternatieven. Het dragen van beschermende kleren of afhaalmogelijkheden bieden aan klanten.” 

Het betekent niet dat deze banen direct verdwijnen, zegt Groenewegen. Ook is het onduidelijk of alle banen die in theorie kunnen blijven bestaan, niet beïnvloed worden door een krimp van de economie. ,,We hebben alleen gekeken naar het aanbod, niet naar de vraag. In de bouw kan er in principe gewoon worden doorgewerkt, maar het is onduidelijk hoe de vraag er de komende tijd uit zal zien.” 

Harold Coenders is directeur werkplekinnovatie bij vastgoedadviseur Colliers International. Ook hij liet er, op basis van het aantal vierkante kantoormeters in Nederland, een berekening op los. Hij stelt dat er op kantoren 1,2 miljoen minder werkplekken beschikbaar zijn als we rekening houden met de anderhalve meter afstand. ,,In Nederland zijn zo’n 2,4 miljoen kantoorhoudende banen en daarvoor hebben we 2 miljoen werkplekken. Als we  voldoende afstand houden en geen bureau’s meer kunnen delen op dezelfde dag, blijven er zo’n 800.000 bruikbare kantoorplekken over.” 

,,We zullen met roosters moeten gaan werken”, stelt Coenders. In zo’n rooster staat de capaciteit voor een week vastgelegd, teams die voor een creatieve sessie samen willen  werken, kunnen op bepaalde dagen naar kantoor komen. ,,Individuele taken kunnen ook heel goed vanuit huis. Dat verhoogt zelfs de productiviteit. De meest gehoorde klacht over de kantoortuin is dat deze niet geschikt is voor individueel werk, dat lossen we hier zelfs mee op. Kantoren faciliteren dan de taken waarvoor menselijk contact nodig is.” 

Toch zal dat er waarschijnlijk anders uitzien dan we gewend zijn. ,,Als je een kantoor binnenkomt, wil je bijvoorbeeld zoveel mogelijk eenrichtingsverkeer, zodat mensen elkaar niet hoeven te passeren. De catering moet alles voorverpakken. Idealiter zelfs langs brengen, zodat iedereen op zijn plek kan blijven. De schoonmaakfrequentie moet omhoog, de koffieautomaat zal steeds gedesinfecteerd worden”, aldus Coenders. ,,Misschien moet je een medewerker ‘routing’ aanstellen, die de koffieautomaat en de looprichting in de gaten houdt.” 

Een grootschalige verbouwing raadt Coenders af. ,,Bundel eerst de capaciteit die je hebt en maak de eerste periode gebruik van een rooster. We zullen ooit ook weer teruggaan naar normaal.” 

Normaal gesproken is de gemiddelde bezetting van een kantoorpand zo'n 48 procent, een van de laagste percentages wereldwijd, doordat er in Nederland veel parttime-werkers zijn. ,,Wellicht kunnen we dat werken in teams en shifts in de toekomst doorzetten.” Wel moet er dan rekening worden gehouden met de werkdagen. ,,Je moet plannen. Voorheen zag je dat de dinsdag en donderdag drukke dagen waren en dat er op vrijdag geen hond op kantoor was. Dat vereist een goed planningssysteem”, aldus Coenders. 

Ook econoom Groenewegen denkt dat meer thuiswerken ook gevolgen kan hebben voor hoe we na de coronacrisis zullen werken ,,We kunnen de toekomst niet voorspellen, maar als het thuiswerken bevalt, kan het een structureel karakter gaan krijgen.” En dat heeft verschillende bijeffecten: denk aan minder files, minder volle treinen en kleinere kantoorpanden. ,,Hoe langer deze situatie duurt, hoe meer bepaalde gedragseffecten onderdeel worden van de cultuur en hoe permanenter het wordt.”  

Wanneer de horeca weer open mag is nog onduidelijk, maar ondernemer John Prins is er klaar voor. Hij heeft zijn zaak alvast aangepast aan de anderhalvemetermaatschappij: