Vind je presenteren eng? Zo kom je toch zelfverzekerd over

Binnen een paar seconden bepalen toehoorders wat zij van je vinden, weet de Amerikaanse communicatie-expert en auteur Carmine Gallo. Je lichaamstaal en stemgebruik zijn daarbij minstens zo belangrijk als wat je zegt. Voor Harvard Business Review verzamelde Gallo de volgende tips om zekerder over te komen als je dat misschien niet echt bent. 

Bij sociale interacties kijken mensen als eerste naar elkaars ogen om te zien wat voor vlees ze in de kuip hebben. Oogcontact met je toehoorders helpt je een vertrouwensband met je publiek op je te bouwen. Ben je geneigd telkens weg te kijken van je publiek, bijvoorbeeld naar de woorden op je powerpointpresentatie? Gallo: ,,Makkelijker oogcontact maken is te leren. Oefen je presentatie voor een kleinere groep en neem een video van jezelf op. Noteer alle keren dat je naar de powerpointdia’s of ergens anders naar keek in plaats van naar het publiek. Oefen vervolgens nog een paar keer en probeer het telkens beter te doen.’’

Mensen die onzeker zijn, zijn geneigd hun armen over elkaar te kruisen. Zo beschermen ze zich onbewust tegen de buitenwereld. Maar je armen werpen in deze houding een muurtje op tussen jou en je toehoorders en zullen zo verraden dat je je niet echt op je gemak voelt. Probeer de houding aan te nemen van een spreker die zeker is van zijn zaak: houd je armen langs je lichaam met de handen zichtbaar - níet verstopt in je zak - en de palmen naar boven gedraaid. 

Maar niet alleen je armen, ook andere voorwerpen kunnen barrières vormen die de gevoelsafstand tussen jou en je publiek onnodig vergroten. Staat er een lessenaar op het podium, zorg dan dat je ernaast gaat staan. Heb je een laptop opengeklapt, verplaats deze naar de zijkant van de tafel zodat het scherm geen barrière wordt tussen jou en je toehoorders.

Houd die armen ook niet angstig aan je lijf geplakt. Zelfverzekerde sprekers maken gebaren om hun boodschap kracht bij te zetten. ,,Zoek naar onderdelen in je presentatie waar dat natuurlijk aanvoelt. Als je bijvoorbeeld iets opsomt, tel dan de punten af op je vingers. Als je het hebt over een weids concept, strek je armen uit. Uit een analyse van TEDTalks blijkt dat populaire sprekers hun handen vaak bij hun hart brengen als ze een persoonlijk inzicht delen. Door te gebaren laat je je publiek zien hoe jij je voelt bij je onderwerp en nodig je hen uit met je mee te leven.’’

Mensen gebruiken vulwoorden - ‘euhm’, ‘even zien’, ‘en verder’ - omdat ze bang zijn een stilte te laten vallen. Maar dat is niet nodig. Ga maar na: als je zelf intensief moet luisteren, is het vaak wel fijn als er even een pauze valt waarin je kunt verwerken wat je net gehoord hebt. 

Een nog belangrijkere reden om vulwoorden te vermijden: ze kunnen je presentatie schaden. ,,Gebruik je ze te veel, dan kan je publiek zich eraan ergeren. Het goede nieuws: het gebruik ervan is makkelijk af te leren. Neem jezelf op (video of alleen audio) terwijl je je presentatie oefent, luister terug en noteer welke vulwoorden je vaak gebruikt. Als je in het vervolg jezelf erop betrapt terug te willen vallen op een vulwoordje, laat dan in plaats daarvan een stilte vallen voor je doorgaat met de volgende zin.’’ 

Wanneer je je meer op je gemak voelt met het laten vallen van stiltes, kun je ze ook als hulpmiddel gebruiken. Onze hersenen herkennen in een stroom geluid (of gepraat) een onverwachte stilte als een teken dat er iets opmerkelijks gaat gebeuren. Zwijg een paar seconden op het juiste moment, en je publiek zal extra de oren spitsen voor wat er daarna komt. 

Vat je boodschap aan het eind van de presentatie bijvoorbeeld als volgt samen: ‘Als er iets is waarvan ik wil dat jullie het onthouden’ ... *twee seconden stilte*... en dan de rest van de zin laten volgen. Wat je ook zegt, het zal in het geheugen van je publiek gegrift staan.

Een zelfverzekerde spreker wisselt het tempo af waarin hij praat om nadruk te kunnen leggen op belangrijke punten. Gallo: ,,Om je een indicatie te geven van een goede spreeksnelheid: audioboeken worden wat langzamer opgenomen dan nodig met ongeveer 150 tot 160 woorden per minuut, zodat luisteraars geen enkele moeite hebben het verhaal te volgen. De meeste TED-sprekers gaan iets sneller en klokken zo’n 163 woorden per minuut.’’ 

Dit betekent echter niet dat heel snel of heel langzaam praten uit den boze is. Juist door af te wisselen naar een heel hoog tempo (220 woorden per minuut) kun je de aandacht van je publiek grijpen: dit kan helpen als je een anekdote vertelt. Wil je meer nadruk leggen en je publiek ergens over na laten denken, dan helpt het om juist langzamer te gaan praten.  

Nu je je bewust bent van de middelen die zelfverzekerde sprekers inzetten, rest je één ding: oefen zoveel je kunt. Raak niet ontmoedigd als het langer duurt dan je hoopte om beter te worden in presenteren, zegt Gallo. Sommige tactieken heb je waarschijnlijk met een paar keer oefenen in de vingers, maar bijvoorbeeld het tempo afwisselen kan uren in beslag nemen tot je het precies goed doet. ,,Blijf gewoon doorgaan tot het lukt. Als je spreekkunsten even sterk overkomen als je ideeën, is er niets dat meer indruk maakt op de toehoorder.’’

Bekijk ook de tips van coach Charlotte van ‘t Wout voor een betere presentatie:

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!