Foto ter illustratie. Werknemers met overgewicht worden gediscrimineerd, zo blijkt uit onderzoek. © Shutterstock

‘Werknemers met overgewicht worden vaak gezien als lui en slordig’

Gewichtsdiscriminatie is een serieus probleem op de arbeidsmarkt. ,,Discriminatie wordt altijd veroordeeld, behalve als het over gewicht gaat”, zegt internist-endocrinoloog en hoogleraar Liesbeth van Rossum. Want eten, dat doe je toch zelf?

Virginia Groenendijk 29-10-18, 14:00 Laatste update: 18:15

,,‘Voor dikken verboden’, meldden operahuizen geregeld vooraf aan audities, zegt zangeres Wiebke Göetjes (57). ,,Ook voor operazangeressen geldt dat je vanaf maat 40 ‘dik’ bent. Als ik een rol dan toch kreeg, verbaasde ik iedereen steevast met mijn bewegelijkheid. Ze dachten: die dikke kan vast niet op haar knieën zitten of over het podium lopen.’’

Gewichtsdiscriminatie is een serieus probleem waar velen in stilte onder lijden, ziet internist-endocrinoloog Liesbeth van Rossum in het Erasmus MC, tevens hoogleraar obesitas en stress aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Ze verwijst naar een studie over de beoordeling van papieren sollicitaties, door Stuart Flint en collega's van Sheffield Hallam University. Obese sollicitanten kregen even positieve beoordelingen als slanke kandidaten, zolang het gewicht verborgen bleef. Zodra het gewicht bekend was, werden zwaardere kandidaten voor alle functies minder geschikt geacht. Ook voor niet-fysieke banen. ,,Dat komt door die hardnekkige impliciete vooroordelen. Lui en slordig blijken toch vaak de associatie bij overgewicht.’’

Patty Brard

Ook presentatrice Patty Brard, die momenteel het tv-programma VetGelukkig maakt, bleek eerder een bepaalde tv-show niet te mogen doen omdat ze te zwaar was, vertelde ze aan van Rossum. De twee werkten samen voor het huidige programma.

Bijna de helft van alle Nederlandse volwassenen is te zwaar. Dat was in 1980 bijna 20 procent lager. Het is onduidelijk precies hoeveel procent van hen te maken krijgt met gewichtsdiscriminatie, mede door gebrek aan regelgeving. Van Rossum en haar internationale vakgenoten verbazen zich erover dat discriminatie op basis van etniciteit, huidskleur, seksuele voorkeur, leeftijd, geslacht, religie en mentale of lichamelijke beperking in vele landen verboden is, maar gewichtsdiscriminatie niet.

,,Uit onderzoek onder mensen met obesitas blijkt dat degenen die discriminatie ervaren meer cortisol in hun lichaam hebben dan de groep die zich niet gestigmatiseerd voelt.’’ Cortisol is het opjagende stresshormoon dat gelinkt wordt aan buikvet, suikerziekte, hartproblemen én snacktrek. ,,Discriminatie en obesitas lijken daarmee een vicieuze cirkel te vormen.’’

Eigen schuld, dikke bult

De vraag hoeveel procent van het overgewicht niét wordt veroorzaakt door simpelweg ongezond eten en te weinig bewegen kan Van Rossum niet beantwoorden, omdat - tot haar frustratie - vrijwel nooit het hele plaatje wordt onderzocht. ,,Genen, bepaalde medicatie, hormoonhuishouding, stress, verbranding, slaaptekort én onze obesogene samenleving met zoveel ongezond voedselaanbod spelen allemaal mee.’’

Toch voelt iemand met obesitas altijd die prikkende ogen die zeggen: ‘je doet dit helemaal zelf’. Van Rossum vertelt over een moeder die elke dag een uur wandelt en gezonder eet dan menig Nederlander. ,,Bij uitzondering kocht ze voor de verjaardag van haar dochter wat lekkers. De zakken chips werden letterlijk uit haar winkelwagen getrokken door een andere klant met de woorden: ‘Dat is helemaal niet gezond voor u.’’’

Göetjes lag regelmatig huilend in bed toen een dirigent haar zes weken lang in een gat in het podium liet repeteren. Hij ,,wenste haar wanstaltige voorkomen niet te zien”. En toen ze werd gevraagd 25 kilo af te vallen voor de rol van Prima Donna in Phantom of the Opera deed ze dat braaf. Want de showster hoort blijkbaar gewoon slank te zijn.

Gezond dik

Discriminatie en zelfverwijt moeten bestreden worden, maar -zover mogelijk- de aandoening ook, vindt Van Rossum. ,,We moeten niet doorslaan in vetacceptatie, want overgewicht is vaak wel degelijk ongezond. Tegelijkertijd moeten we ons realiseren dat het voor sommigen niet mogelijk is om een gezond gewicht te behalen.’’

De gezonde obesitas-patiënt bestaat, maar dat is een enkeling. ,,Bij de mensen die nu gezond en dik zijn, zie je dat bij bijna iedereen met de tijd toch overgewicht-gerelateerde ziekten ontstaan als diabetes, hart- en vaatziekten, kanker, depressie, buikvet en gewrichtsklachten.’’

,,Dat betekent inderdaad dat te zware werknemers een risico zijn voor werkgevers, maar dat geldt ook voor rokers of fanatieke voetballers, die makkelijk blessures kunnen oplopen.’’

Ze pleit voor bewustwording van het discriminerende gedrag tegen obesitas-patiënten: ,,Het is de enige vorm van discriminatie die nog steeds sociaal geaccepteerd wordt.’’ Daarnaast wil ze dat werknemers die enkele kilo’s op een gezonde manier zijn verloren daarvoor erkenning krijgen. ,,Die mensen hebben dan misschien nog geen gezond BMI (een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft, red.), maar hun risico op allerlei aandoeningen is wel aanzienlijk verlaagd.’’

Göetjes viel voor de rol van Prima Donna met een soepdieet die 25 kilo af, maar die zaten er na een beenbreuk zo weer aan. Vele jaren van strijd en afwijzing volgde. Pas zo’n zeven jaar geleden heeft ze ,,de angel uit haar zelfverwijt kunnen trekken’’. Tegenwoordig e-mailt ze vooraf aan de jury: ‘Als u deze rol ook gespeeld ziet worden door een dikkere vrouw, kom ik graag auditeren.’

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!