Kun je een fabrikant van schroevendraaiers verwijten dat hij zijn product te scherp maakt, als een man in een boze bui iemand neersteekt met een schroevendraaier? Die retorische vraag stelt de directie van Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM), nu de dijk sulfaten en metalen blijkt uit te spoelen naar bodem- en oppervlaktewater.

Voor ATM kwam het als een donderslag bij heldere hemel. De firma zet al jaren thermische gereinigde grond (TGG) op de markt en daar zijn tot nog toe geen klachten over. Hoeflaken: ,,Het materiaal wordt vooral gebruikt in de wegenbouw. We hebben bij afnemers nagevraagd of TGG weleens problemen heeft veroorzaakt en dat was niet het geval.''

Inmiddels heeft ATM getraceerd of er toentertijd iets mis is gegaan. Jacques de Jong, directeur compliance en public affairs: ,,Als we terugkijken naar alle onderzoeken die voorafgaan aan de reiniging van vervuilde grond én bij de zogeheten uitkeuring aan het eind, kunnen we nergens gekke dingen ontdekken. Het zou me ook hogelijk verbazen, want er zitten vier belangrijke controlemomenten in dit proces (zie kader, red.).''

Verbaasd zijn de topmannen van ATM niet over het eindrapport over de Westdijk. Dat er ophef ontstaat over het uitspoelen van stoffen, is volgens hen gebaseerd op het hardnekkige misverstand dat TGG schone grond is. Hoeflaken: ,,Het is algemeen bekend dat er nog steeds verhoogde concentraties anorganische stoffen in deze grond zitten. Deze haal je er met thermisch reinigen simpelweg niet uit.''

De Jong: ,,Ooit koos de overheid ervoor om alle grond zo schoon te maken dat iedereen er sla op kon verbouwen. De nareiniging van TGG met bijvoorbeeld wassers vergt echter heel veel geld. De vraag is of je dan nog duurzaam bezig bent. De overheid is er daarom vanaf gestapt en meer op de risicobenadering gaan zitten: de grond gebruiken als de risico's niet onaanvaardbaar zijn.''

Na de thermische reiniging van de grond (zie kader) zit de taak voor ATM erop. Het eindmateriaal wordt ingedeeld in drie klassen: 'achtergrondwaarden', 'wonen' en 'industrie' - laatstgenoemde is de klasse die op de Westdijk ligt. Wat er daarna met de grond gebeurt, speelt zich af buiten het blikveld af van de firma.

De Jong: ,,Voor de klassen gelden nauw omschreven gebruiksmogelijkheden of juist -beperkingen. De aannemer moet bij het bevoegd gezag melden wat hij gebruikt. Hij mag die grond niet zomaar toepassen.''

Hoeflaken: ,,Je kunt grond toepassen op terrein waar het veel in aanraking komt met grondwater, terwijl dat mogelijk niet gewenst is. Materiaal en ontwerp worden getoetst aan de daarvoor gestelde criteria. De melder moet de juiste informatie aanleveren. Als een locatie niet voldoet aan de randvoorwaarden voor toepassing, heeft het geen zin om een melding te doen.''

Hoeflaken: ,,Het materiaal is beschikbaar, qua duurzaamheid scheelt dat een afgraving. Er worden primaire grondstoffen hergebruikt. Een schoolvoorbeeld van circulaire economie.''