Uniek oorlogsdagboek en filmbeelden van hongertochten op expositie over 75 jaar bevrijding van Nijkerk

De expositie is opgebouwd volgens drie verschillende lijnen. Zo worden de lokale gevolgen van Operatie Market Garden behandeld, de bevrijding van Nijkerk en de Nijkerkse Joodse geschiedenis.

Conservator Saskia van den Berg van het museum: ,,Toen het zuiden van Nederland bevrijd was, en het noorden nog onder de bezetter viel, kreeg Nederland te maken met de hongerwinter, waarin voedsel schaars was. Evacuees uit Arnhem en omgeving kwamen naar de Veluwe en mensen vanuit het westen gingen op zoek naar voedsel in het noorden en oosten van het land.’’

Mej. Cecile Schueler heeft de mensen gefilmd die op hun hongertochten door Nijkerk kwamen. ,,In de fabriek van Tijsseling werd een noodhospitaal ingericht. Opmerkelijk was de vondst van een serie medicijnen en spuiten in het pand van dokter Leerink, bestemd voor het noodhospitaal. Deze is ook te zien op de expositie.’’

Uniek is het dagboek van Frans Kragt, oud-schoolmeester en schrijver. Het dagboek is in handen gekomen van de moeder van Jan Cozijnsen, voorzitter van Stichting Oud Nijkerk. Cozijnsen: ,,Het dagboek gaat over het laatste oorlogsjaar in Nijkerk, van september 1944 tot en met september 1945. Ik heb alles wat Kragt heeft geschreven overgetikt en we hebben er een bundel van gemaakt. Hij beschreef in oud-Nederlands in kroniekvorm de gebeurtenissen.’’

Van het dagelijkse leven in de stad en tienduizend passanten die langs kwamen en soep kregen in hotel De Bonte Koe of pap in Huize de Brink, tot de 5000 Bunschoters die halsoverkop naar Nijkerk vluchtten toen hun dorp beschoten werd. De oorlog was toen Nijkerk op 20 april was bevrijd, nog niet afgelopen.

Van de Nijkerkse Joodse gemeenschap, voor de oorlog nog bestaande uit 61 inwoners, kwamen slechts 13 mensen terug. Vier Joodse stadsgenoten hadden de vernietigingskampen overleefd, negen mensen overleefden de oorlog op een onderduikplek of in doorgangskamp Kamp Westerbork. Er zijn ooggetuigenverslagen van Joodse inwoners te lezen in het museum, zoals van Bep Hammelburg, die in de oorlog in het pand woonde naast het huidige museum. Van den Berg: ,,Haar ouders werden vermoord, maar zij en haar zus overleefden de oorlog dankzij het Phillips Kommando, een speciale werkplaats van Phillips in Kamp Vught.’’

De tijdelijke expositie gaat vergezeld van een uitgebreid randprogramma. Zo worden er wandelingen gehouden onder leiding van gidsen over het Westerborkpad tussen Nijkerk en Harderwijk.

Samen met de bibliotheek wordt het programma van het filmcafé ingevuld. De filmvoorstellingen, waarbij het museum inleidingen verzorgt, zijn in de bibliotheek (18 en 25 maart). Daarnaast staan diverse lezingen op het programma. Evert de Graaf vertelt tijdens de voorjaarslezing in De Schakel (maandagavond 6 april) over het verzet in Nijkerk, en zoomt in op nieuwe informatie over de aanslag bij de Oldenallerbrug. Anton van Renssen houdt donderdagavond 6 februari in Museum Nijkerk een lezing over de Nijkerkse burgemeester in oorlogstijd, Bruins Slot.

Voor meer informatie: museumnijkerk.nl.