Amsterdam presenteert nieuw coalitieakkoord: dit zijn de plannen

In basisschool ‘t Koggeschip in Nieuw-West presenteerden PvdA, GroenLinks en D66 woensdagochtend het nieuwe Amsterdamse coalitieakkoord. ‘Een kneiterprogressief akkoord,’ aldus D66-leider Reinier van Dantzig. Maar te midden van de grote uitdagingen voor de stad en de slechte financiële vooruitzichten waren verder weinig ronkende woorden te horen. En waar het coalitieakkoord vier jaar geleden het betekenisvolle Een nieuwe lente en een nieuw geluid als titel had, is dit akkoord anders van toon: Amsterdams Akkoord. 

Geen spannende titel – en het zou net zo goed ‘Voortzetting van het vorige akkoord’ kunnen heten. Want wie het negentig pagina’s tellende document openslaat, ziet dat de drie partijen veel voortzetten van het beleid dat ze vier jaar geleden, toen nog samen met de SP, hebben ingezet: meer kansengelijkheid, een duurzame toekomst en een verantwoorde groei van de stad.

De partijen spreken van ‘scherpe keuzes’ waarbij ‘niet alles kan’, maar waar wel gebouwd gaat worden aan een ‘sociale en duurzame stad’. Opvallende nieuwe namen in de wethoudersploeg, die van acht naar negen wethouders gaat, zijn Rochdalebestuurder Hester van Buren (PvdA) en voormalig NPO-bestuursvoorzitter Shula Rijxman (D66). 

De lastenverzwaringen voor Amsterdammers en bezoekers komen niet als een verrassing. Betaald parkeren wordt vanaf 2024 uitgebreid in Nieuw-West en Zuidoost, op zaterdag ingevoerd in Buitenveldert en gaat in het centrum 24 uur per dag gelden. Ook parkeervergunningen worden duurder. Dit totale pakket moet de gemeente vanaf 2024 ruim 33 miljoen euro extra opleveren.

Uit de onroerendezaakbelasting (ozb) moet vanaf 2023 jaarlijks zo’n 52,5 miljoen komen. Dat betekent, afhankelijk van de woning, een stijging van gemiddeld 40 euro met uitschieters van een paar honderd euro per jaar. Een kleine meevaller is dat de afvalstoffenheffing na een eerdere verhoging weer wordt verlaagd.

Een andere manier om geld te verdienen: meer congressen naar de stad halen. Ook willen PvdA, GroenLinks en D66 dat er een zogenoemde forensenbelasting komt: mensen die een pied-à-terre in Amsterdam hebben, betalen dan mee aan het onderhoud van de stad. Economische groei moet daarnaast ten goede komen van buurten: zo komt er een pilot met een digitale lokale munt.

Op het gebied van bouwen gaat Amsterdam door op de ingeslagen weg: 7500 woningen per jaar is opnieuw de ambitie, waarvan 40 procent sociale huur, 40 procent middenhuur- en koop en 20 procent vrije sector. Door versimpelde regelgeving en samenwerkingsafspraken met onder meer ontwikkelaars hoopt men dit keer de doelstellingen ook echt te kunnen halen. 

Veel van de nieuwe woningen zullen kant-en-klaar zijn. Die zijn gemakkelijk neer te zetten en vormen gezien het grote tekort een reële kortetermijnoptie. Verder willen de partijen dat de stad voor de geboren en getogen Amsterdammers blijft. Bij nieuwbouwprojecten in Nieuw-West, Zuidoost en Noord wordt 25 procent van de woningen toegekend aan mensen uit de buurt. Verkoop van sociale corporatiewoningen blijft mogelijk, maar alleen als er ‘evident meer woningen’ voor worden teruggebouwd. 

_{Tekst gaat verder onder afbeelding}

De duurzaamheidsplannen zijn nóg ambitieuzer dan vier jaar geleden: de 55 procent CO₂-reductie in 2030 van toen is nu 60 procent. Het aardgasvrij maken van wijken gaat door en windmolens zullen er gewoon komen. Met de tien grootste vervuilers, zoals Nuon, AEB en AMC, worden afspraken gemaakt om de CO₂-uitstoot omlaag te krijgen.

Voor een groot isolatieoffensief samen met woningbouwcorporaties trekt de gemeente 32 miljoen euro uit. Voor de masterplannen in Nieuw-West en Zuidoost en de aanpak van Noord, die de buurten leefbaarder en veiliger moeten maken, is 60 miljoen euro vrijgemaakt. Ook wordt er 10 miljoen euro extra gereserveerd voor de aanpak van de binnenstad.  

Naast de vele plannen heeft het college vooral grote financiële zorgen. Niet alleen door de stijgende rente, de toegenomen bouw- en grondstofkosten en de corona- en Oekraïnecrisis, maar ook door het gigantische prijskaartje dat hangt aan het onderhoud van de kades en bruggen. Een andere zorg is dat Amsterdam vanaf 2026 een stuk minder geld van het rijk ontvangt. 

Onderhoud in de stad zal volgens de partijen dan ook goedkoper moeten; zo wordt sneller gekeken naar het sluiten van bruggen of vaarroutes. Het is niet de eerste keer dat wordt gezocht naar goedkope oplossingen: in het verleden bracht dat de kades en muren juist in een penibele situatie. Een andere keuze is de geplande nieuwe bibliotheek OBA Next van de Zuidas naar Zuidoost te verplaatsen, mede om geld te besparen. 

Ook wordt de komende tijd samen met het rijk nagedacht welke grote investeringsprojecten wel en niet kunnen doorgaan. De stad heeft ambities rond de ontwikkeling van de nieuwe wijk Haven-Stad, de sprong over het IJ en  de sluiting van de metro Ringlijn. Dat kan niet allemaal en Amsterdam heeft de portemonnee van het rijk daarbij hard nodig.

Vanuit de oppositie wordt wisselend gereageerd op de plannen, al is er begrip voor de moeilijke financiële situatie waarin de stad zich bevindt. Kune Burgers, waarnemend fractievoorzitter VVD, is blij dat de plannen ‘niet zo revolutionair zijn’ als vier jaar geleden, maar hekelt de volgens hem beperkte investeringen in veiligheid. JA21 en SP vinden de keuze voor een extra wethouder, met de bijkomende kosten, niet te verantwoorden. Denk-fractievoorzitter Sheher Khan baalt van de parkeerplannen, maar is blij met de ‘aandacht voor gebieden buiten de ring’. 

De gemeenteraad zal extra scherp zijn op elke euro die wordt uitgegeven. Dat betekent dat de marges voor het nieuwe stadscollege om alle ambities waar te maken zeer klein zijn. En dat terwijl het aan alle kanten piept en kraakt in de stad, van ondermijning en de energietransitie tot woningnood en jeugdzorg. ‘Het geld klotst tegen de plinten’, was lang het adagium van Amsterdam. Die tijden zijn voorbij.