Bestuurders en inwoners oordelen keihard over bestuur Amsterdam

Ruim vijfhonderd Amsterdamse ambtenaren, raadsleden, wethouders en stadsdeelcommissieleden werkten mee aan een evaluatie. Zij zijn zeer kritisch over hun eigen systeem van besturen. ‘Zo geeft driekwart van de respondenten (74 procent) aan dat de werking van het huidige bestuurlijk stelsel niet goed uit te leggen is aan inwoners (...),’ schrijven onderzoekers van de bureau Necker van Naem.

Twee derde (65 procent) is bovendien ontevreden met de huidige manier van werken en de taakverdeling tussen de verschillende bestuurslagen. Ze noemen het een ‘vaag’ of ‘liefdeloos’ compromis tussen verschillende politieke visies op democratisch bestuur.

Deze interne scepsis over het bestuur van de hoofdstad wordt gedeeld door de Amsterdammers zelf. Meer dan de helft (58 procent) van bijna 3000 ondervraagde inwoners vindt dat zij totaal niet serieus genomen wordt door de bestuurders en stadsdeelcommissies.

‘Wat de gemeente nu doet volgens de deelnemers, is winkelen in de input die zij krijgt om vervolgens een eigen plan te kunnen volgen, inspraak dusdanig laat organiseren dat het plan er eigenlijk al ligt of dat zelfs de besluiten al genomen zijn op het moment dat inspraak plaatsvindt,’ aldus de onderzoekers.

De harde conclusies komen uit een evaluatie van het bestuurlijke stelsel, die dit jaar is uitgevoerd in opdracht van wethouder Rutger Groot Wassink (democratisering). Sinds 2014, toen het kabinet een einde maakte aan de deelgemeenten of stadsdelen als zelfstandige politiek organen binnen grote steden, wordt het bestuur in Amsterdam gecentraliseerd. In de loop van de jaren is steeds meer macht in de Stopera komen te liggen.

Het idee achter het bestuursmodel ‘Één Amsterdam’ is dat de verschillen in dienstverlening en uitvoering in de wijken van de stad kleiner moeten worden. Zo werden verschillen in afvalinzameling of de kleur van het straatmeubilair tussen stadsdelen als onwenselijk gezien, inmiddels zijn die grotendeels verdwenen.

In 2018 werd het stelsel nog een keer gewijzigd. De bestuurders van de stadsdelen werden een soort hoge ambtenaren die direct rapporteren aan de wethouders en de burgemeester, en niet langer aan hun deelraad. Deelraden (bestuurscommissies) werden omgevormd tot stadsdeelcommissies, die als taak kregen om te ontdekken wat er in hun buurten speelde en dit onder de aandacht moesten brengen van het bestuur. Maar deze taakverdeling functioneert niet goed.

Onderzoekers wijzen erop dat de stadsdeelcommissies vandaag de dag nog veel te veel ‘gemeenteraadje willen spelen’, in plaats van dat zij problemen en issues in hun buurten aankaarten bij het bestuur. Dit wordt versterkt door de deelname van politieke partijen aan de stadsdeelcommissies. Hierdoor denken inwoners dat de commissies macht en invloed hebben, terwijl dit niet zo is. Opmerkelijk hierbij: slechts een kwart (26 procent) van de ondervraagde politici vindt dat de stadsdeelcommissies een goede afspiegeling zijn van de wijken die zij vertegenwoordigen.

Het rapport wordt in januari besproken in de gemeenteraad, dan moet duidelijk worden of Groot Wassink vanaf 2022 opnieuw met een stelselwijziging komt om de lokale democratie beter te laten functioneren.