De Leeshal sluit: geen plek meer voor verweesde boeken

‘Alle boeken van Leeshal Oost: koop twee boeken krijg er twee gratis’. Tweedehands aanbod met een rouwrandje. Op internet nota bene, de marktplaats die het het boekenpaleis in de Commelinstraat de afgelopen jaren steeds moeilijker heeft gemaakt.

Na 64 jaar heeft de tweedehandsboekenzaak – ‘nee, geen ramsj’ – zaterdag de deuren voorgoed gesloten. Het liep zaterdag niet storm tijdens de opheffingsuitverkoop, waar elke roman een euro en kasteelromannetjes 50 cent kosten. En dat was eigenlijk wel exemplarisch voor de afgelopen jaren waarin de klandizie steeds verder terug liep.

Vorig jaar zag uitbater Hans ter Horst de bui al hangen. De zaak was nooit een vetpot, maar met twee inkomens thuis konden hij en zijn vrouw het nog prima redden. Maar toen zijn vrouw in de ziektewet raakte, was de vetpot snel leeg.

Ter Horst stond bijna een halve eeuw in de zaak waar hij als puber op zaterdag begon. Een kwart eeuw geleden kon hij de zaak helemaal overnemen

Dat hij er zelf mee op ging houden, stond vast, maar voor de winkel daagde er hoop. “We waren bijna rond met een nieuwe eigenaar, een vrouw die heel graag de zaak wilde voortzetten,” zegt Ter Horst. “We hebben vier keer gesproken met De Key, de verhuurder, en alles leek rond. Maar toen kwam corona. Een maand geleden is ze afgehaakt. Ze kreeg het financieel niet voor elkaar.”

Hij haalt zijn schouders erover op. “Daar kan ik weinig mee,” zegt hij bijna timide.

Daarbij speelde mee dat De Key de huur zou verhogen als er een nieuwe ondernemer in de winkel zou komen. “Die huurverhoging is niet de reden dat ik stop. Als ik niet had opgezegd, had ik mijn huidige huur gehouden. Maar nu ik wegga, zal De Key eerst twee maanden renoveren en dan wordt de huur 1000 euro per maand. Dat is best veel voor 64 vierkante meter Commelinstraat.”

Buurtbewoners en vaste klanten kwamen zaterdag nog een laatste keer langs. Zoals René de Jong, oudgediende, met tussenpozen. “Ik kwam er als klein jongetje al in de jaren vijftig en zestig. Voor de Kuifjes, Tarzanstrips en de Flintstones. Maar ook stripbladen als de Pep en de Sjors. En dan later terug om ze weer te ruilen. Nieuw konden we ze niet betalen maar tweedehands ging wel. Ik woonde op Wittenburg, maar als we naar de Dappermarkt gingen, dan mocht ik met mijn broer altijd langs de Leeshal.”

Later kwam hij er voor de oorlogsboeken. Tot hij naar Amsterdam-West verhuisde. “Twintig, dertig jaar geleden kwam ik weer in buurt wonen. Dan zag ik dat zaakje weer, met die mooie kap. Toen ik er weer eens langs liep was ik meteen verkocht.”

“De sfeer is bijzonder. Het papier, maar ook zoals het ooit was. Ik heb er nog wat oorlogsboeken gehaald, over Churchill, uit de jaren vijftig, die zie je nergens meer.” En – jeugdsentiment – oude strips. “Verleden week heb ik er nog een nazi-atlas uit 1937 op de kop getikt, die was net binnen. Het was er echt niet alleen bouquetreeks.”

De nostalgie neemt de overhand. “De bioscoop van vroeger is weg, het theater en nu de Leeshal ook. Vreselijk. Zo zie je steeds meer verdwijnen. Ik heb geen internet dus dan moet je wel naar een zaak als deze. Dat snuffelen vind ik ook het leukste. Het is de verrassing iets aan te treffen. Ik ga wel naar De Slegte of Scheltema, maar dit soort zaakjes zijn het leukst.”

Het weeshuis voor overtollige boeken vierde zaterdag geen afscheidsfeest, tenminste: niet wat Ter Horst betreft. “Ik krijg wel allemaal kaartjes en heb net een bos bloemen gekregen. Dat vind ik best leuk. Maar een feest, daar is dit ook niet de gebeurtenis voor.”

De Ajaxklok tikte de laatste minuten weg. Om half zes is de deur definitief dicht gegaan en is Ter Horst begonnen met het leeghalen van de zaak. “De dure dingen zet ik thuis neer,” zegt hij. “Die ga ik nog verkopen via internet. Ik ben zo al drieduizend boeken kwijtgeraakt. Maar 80 procent wordt weggegooid. Ik heb allerlei bedrijven afgebeld; niemand wil het hebben.”

Ter Horst schat dat hij nog rond de 50.000 boeken heeft. “Maar als het er 100.000 zijn, geloof ik het ook.”

Dat zijn levenswerk in de vuilcontainer verdwijnt, het zij zo. “Ik heb mijn best gedaan. Over twee maanden ben ik 64. Dan heb ik 49 jaar gewerkt. Ik vind het wel mooi geweest zo.