‘Donut-econoom’: het probleem is onze verslaving aan eindeloze groei

Haar HvA-studie luchtvaarttechniek gaat Fee Whiteside (21) niet in de koude kleren zitten. “Hoe meer ik over de luchtvaart te weten kom, hoe erger ik het vind.” Schiphol barst bijna uit zijn voegen en de tickets gaan weg tegen bodemprijzen, aldus Whiteside. Hoe is ons vlieggedrag te verenigen met de steeds breder gevoelde noodzaak van een duurzame economie?

Dus Kate Raworth komt als geroepen. De Britse econoom maakte naam met de ‘donut-economie’, eentje die blijft binnen de grenzen van wat de aarde aankan. Op de HvA wordt ze welkom geheten met een speciale editie van tv-programma College Tour, zodat haar nieuwe studenten haar vast wat vragen kunnen stellen.

Wat Whiteside wil weten: moeten we ons transport door de lucht aan banden leggen? Of is de oplossing dat we duurzame alternatieven stimuleren? Raworth heeft geen pasklaar antwoord. “Ik zou het eigenlijk aan jou moeten vragen. Jij studeert luchtvaarttechniek!”

Wel gaat de nieuwe HvA-docent in op haar eigen vlieggedrag. Ze vertikt het om het vliegtuig te pakken vanuit Oxford, waar ze blijft doceren aan de universiteit. “Ik kom altijd met de trein naar Amsterdam. En als het daardoor te veel reistijd kost, kom ik een andere keer.” Maar ze geeft meteen toe dat het afzweren van het vliegtuig niet altijd een optie is, al was het maar omdat de helft van haar familie in Australië woont.

Het zijn immense dilemma’s: Raworth vindt dat we onszelf op een streng broeikasgassendieet moeten zetten, een ‘carbon budget’. Maar of we dan kunnen blijven vliegen? “Met heel andere brandstoffen? Hoe dan?” Om zich dan weer te richten tot Whiteside. “Jij bent in de positie om dat uit te vogelen.”

Raworth wil graag het onderwijs naar haar hand zetten met wat zij ziet als eenentwintigste-eeuwse eigenschappen, zoals samenwerking, delen, repareren en rentmeesterschap. Het past goed bij de praktijkgerichte HvA, of zoals die in het Engels heet: Amsterdam University of Applied Sciences, toegepaste wetenschappen. En daarbij hoopt ze dus ook van de studenten te leren.

Raworth komt zo’n vier keer per jaar naar Amsterdam, voor een paar dagen tot een week per keer. Intussen onderzoekt Raworth voor de gemeente de kansen op een donut-economie. “Deze stad wil in 2050 naar een circulaire economie, maar niemand die precies weet wat dat betekent,” zegt Raworth. “We zijn allemaal ontwikkelingslanden tegenwoordig.”

Maar dan dat beeld van de donut. Twee concentrische cirkels als ideaal voor de economie: genoeg groei om iedereen een bestaansbasis te geven, maar binnen de grenzen die de natuur dicteert. “Wel een beetje een Amerikaans ideaal, zo’n donut,” vindt HvA-docent Gerlof Donga.

Raworth heeft de ‘donut-economie’ niet zelf bedacht, onthult ze in de HvA-College Tour. Toen de cirkels eenmaal op papier stonden, zag een collega-wetenschapper er een donut in. Maar ze is blij dat die zo sterk tot de verbeelding spreekt. “Veel mensen laten zich imponeren door de economische wetenschap. Een woord als donut trekt het debat open.”

Nog één vraag dan: hoeveel groei hebben we nodig? Raworth noemt zichzelf een ‘groei-agnost.’ “Sommige dingen moeten wel degelijk groeien: het aantal elektrische auto’s, duurzame energie. Het probleem is onze verslaving aan eindeloze groei.”