Fluitje conducteur afgepakt om ‘seconden te winnen’, vakbonden woest

Het is een bekend gezicht: de conducteur blaast op zijn fluitje, laatkomers sprinten de trein in en als de kust veilig is, sluiten de deuren. Maar nu de Nederlandse Spoorwegen (NS) van plan zijn de sprinter tussen Amsterdam CS en Hoofddorp vanaf 2023 acht keer per uur te laten rijden, verdwijnt die taak van de conducteur op dat traject. 

Om in- en uitstappen te versnellen kijkt de machinist dan, met behulp van camera's, of de treindeuren dicht kunnen. Dat moet leiden tot minder vertraging en minder uitval, betoogt de NS, die hierover advies heeft aangevraagd bij de ondernemingsraad. 

Vakbonden komen in opstand uit vrees voor het voortbestaan van de functie van hoofdconducteur. “Dit plan is een eerste stap om de conducteur uit de sprinter te halen,” zegt bestuurder Wim Eilert van VVMC, de vakbond voor rijdend personeel. “Als die er niet meer is, komt er meer overlast. Dat zien we op het traject Alphen aan den Rijn-Gouda, waar nu al geen conducteur meerijdt.” 

Hij denkt dat de NS simpelweg wil bezuinigen op conducteurs. Ook vakbond FNV Spoor voorziet ‘grote risico’s voor de werkgelegenheid en de inhoud van de functie in de toekomst van de hoofdconducteur’, schrijft bestuurder Henri Janssen in een bericht aan de leden. 

Volgens de NS is er geen sprake van dat de conducteur verdwijnt of zijn verantwoordelijkheden verliest op andere trajecten. Alleen op het traject van de Airport Sprinter moet de NS ‘extra seconden vinden’, omdat het flink dringen wordt op het spoor. 

Naast acht treinen per uur naar Hoofddorp, rijden straks ook de sprinters naar de rest van Noord-Holland en de internationale treinen Thalys en Eurostar op het traject. Bovendien blijft de conducteur gewoon meerijden om service te verlenen, legt een woordvoerder uit.  

Niet alleen het voortbestaan van de conducteur, ook de veiligheid van de treinreiziger staat volgens de bonden op het spel. “Het gebeurt dagelijks dat er mensen na het fluitje nog snel willen instappen en tussen de deur komen,” vertelt Eilert. 

FNV vindt dat er te veel verantwoordelijkheden bij de toch al drukke machinist komen te liggen. De bond vreest ook dat de techniek te gebrekkig is. ‘Iedere machinist weet dat technische ondersteuning zaken als slippen en blokkeren veel later detecteert dan een mens,’ aldus Janssen, die juridische stappen niet schuwt als het nodig is. 

Bij regionale vervoerders in Nederland en elders in Europa is de machinist al verantwoordelijk voor het openen en sluiten van de deuren, zegt een woordvoerder van de NS. “Als het niet veilig was, zouden we het niet doen.” Naast camera's krijgt de machinist hulp van andere technieken om de veiligheid te waarborgen, zoals een inklembeveiliging die een signaal geeft als er iets of iemand tussen de deur zit. 

Dat de stiptheid wordt vergroot, is onzin volgens FNV Spoor. De vakbond wijst erop dat ‘met de smartwatch en TimTim ruim 95 procent van de treinen vertrekt binnen 20 seconden voor vertrektijd’. Dat zijn de in 2019 in gebruik genomen hulpmiddelen die conducteurs actuele routeinformatie verschaffen.