Ideeën gevraagd voor de grootste daktuin van het land

Er zijn nogal wat superlatieven van toepassing op het nieuwe park op de Gaasperdammer­tunnel. De grootste daktuin van het land moet het worden, gelegen op de langste landtunnel met zijn 3 kilometer. Als het nu nog naamloze park klaar is, vormt het een groene verbinding tussen het Nelson Mandelapark en het Gaasperpark, waarmee Zuidoost ook nog eens de trotse bezitter wordt van het grootste park van Amsterdam.

Gefeliciteerd daarmee, maar wat het park echt bijzonder maakt, is de samenstelling van de bodem waarop straks bijna tweeduizend bomen, struiken en heesters moeten kunnen groeien en bloeien. Hoe creëer je een gezonde bodem op een betonnen tunneldak? Over die vraag is jaren nagedacht door een team van vijftien specialisten, vertelt omgevingsmanager Marcel Hoogsteder van Rijkswaterstaat dat samen met de gemeente verantwoordelijk was voor het ontwerp.

Dat ontwerp lag in 2013 al op tafel. In de jaren daarna is druk gestudeerd op de mogelijkheden en de beperkingen van een dakpark. “Je kunt niet alles doen,” zegt Hoogsteder, “het begint allemaal met de belastbaarheid van het tunneldak. We spreken over een strook van 75 meter over een lengte van 3 kilometer, bij elkaar een gebied van 15 hectare. Elke toevoeging moet worden doorgerekend: kan het dak het dragen?”

Een andere puzzel was de samenstelling van de bodem. Hoe zorg je ervoor dat bomen en planten voldoende voeding, water en zuurstof krijgen? De aan- en afvoer van water leverde de meeste hoofdbrekens op, vertelt de omgevingsmanager. “Dat luistert nauw. Bomen kunnen best een tijdje zonder water, maar aan natte voeten hebben ze een hekel. Aan de drainage in het park is erg veel aandacht besteed.”

Dat resulteerde uiteindelijk in een bodemlaag van een meter dik, bestaande uit een dunne laag zand met een ingenieus systeem voor afwatering, een dikke laag teelaarde en een toplaag van schraal zand dat weer geschikt is voor gras. Hoogsteder: “We hebben een meter grond tot onze beschikking, dus er is gekozen voor een grote verscheidenheid aan breedwortelende bomen zoals de gewone walnoot, de zwarte moerbei, de mispel en de zoete kers.”

De fruitbomen maken onderdeel uit van het voedselbos, waarbij de mens zal moeten concurreren met vogels en andere dieren. Ook andere elementen van het park zijn bedoeld om de fauna te stimuleren. De grove dennen moeten een thuis worden voor de ransuil die zich nu al sporadisch laat zien, andere bomen en struiken vormen een vliegroute voor fouragerende vleermuizen. Ook voor vlinders en bijen moet het dakpark een verblijfsplek worden.

Dat gaat nog even duren. De eerste bomen zijn net geplant. Het zijn volwassen bomen die zijn opgegroeid bij de kweker voordat zij naar Zuidoost kwamen. “De eerste drie, vier jaar zijn cruciaal voor bomen,” vertelt Hoogsteder. “Voordat we bomen aanplanten, doen we zuurstofmetingen om te controleren of de grond er klaar voor is. En we houden ze goed in de gaten. Het duurt nog wel een aantal jaren voor we kunnen spreken van een volgroeid park.”