‘Ik ben bang, ook voor mijn klanten’: Amsterdamse Poort in de greep van gewelddadige overvallen

“Het voelt alsof ik aan het werk ben op een onveilige plek,” zegt Rafael van Sörnsen de Koste, manager bij Moda di Ricardo, een kledingwinkel aan het Bijlmerplein, nabij de KPN-winkel die sinds een overval gesloten is. “Ik ben niet alleen bang voor mezelf, maar ook voor mijn klanten. Zwervers, dealers, gebruikers – ze stappen uit op het station en dealen in deze straat. Het is geen geheim. Ze dealen met open hand en dan vraag ik me af: wat doet de politie? Die lopen of rijden langs, maar verder? Het probleem blijft bestaan en het helpt niet dat er steeds meer winkels leegstaan. Ik weet dat mensen deze plek mijden. Ze gaan liever naar het Gelderlandplein en als ik eerlijk ben: ik begrijp dat wel.”

De ene winkelier is woedend, een ander angstig en weer een ander heeft juist hoop. Maar geen ondernemer in de Amsterdamse Poort is onbewogen gebleven onder de reeks overvallen van de afgelopen tijd. Drie zaken werden samen vier keer overvallen. De laatste overval vond woensdag plaats. Sindsdien kunnen consumenten niet ‘zomaar’ meer een telefoon kopen in de winkels. KPN, T-Mobile, Phone House en VodafoneZiggo hebben hun winkels in groot Amsterdam al leeggehaald, andere zaken zullen volgen – ook in de rest van het land.

Toch lijkt er op een zonnige herfstmiddag in het winkelcentrum weinig aan de hand. Mensen lopen af en aan, uit een groepje bij de Febo klinkt een schaterlach, er staat een kleine rij voor de oliebollenkraam en bij de eettentjes op het Bijlmerplein is het een komen en gaan van publiek.

Wat wel opvalt: de KPN-winkel is ‘wegens omstandigheden gesloten’ en bij T-Mobile mogen klanten niet zomaar meer de winkel binnenlopen, legt de beveiliger uit bij de dichte deur. “Dat is een nieuwe maatregel. Er mogen maximaal drie personen naar binnen en ik screen ze buiten. Een capuchon? Die moet af. Ik wil je gezicht kunnen zien en groepjes mogen ook niet meer naar binnen.”

De gemeente belooft extra beveiliging en laat de politie vaker patrouilleren. Volgens voorzitter Ton de Langen van ondernemersvereniging Amsterdamse Poort zijn dat alleen maar woorden. “Ik heb al vaker gehoord dat er zulke maatregelen komen. Ik zie extra politie, meer camera’s, maar er gebeurt niks mee.”

Hij ziet het resultaat dagelijks vanuit zijn fotozaak. “Ik had lang zo’n hanggroep voor mijn deur. Toen heeft de gemeente ook zo’n camera hier neergezet. Daarna verhuisden ze naar de Shopperhal, kregen ze daar een gebiedsverbod en nu staan ze weer bij mij. Om acht uur ’s ochtends staan de junkies hier hun crack te halen.”

Voor de gemeente is dit geen nieuw beeld. ‘Bewoners, ondernemers maar ook het winkelend publiek ondervinden overlast van de groepsmensen die zich begeven in bepaalde gedeeltes van het winkelgebied en op de woondekken,’ aldus een gemeentelijk stuk uit 2020. ‘Het woon- en verblijfsklimaat wordt verder aangetast door recidiverende criminele volwassenen en drugs- en alcoholverslaafden. Naast zichtbare overlast ontvangt de politie ook signalen over onzichtbare zware criminaliteit en ondermijning.’

Het probleem is ook zichtbaar in de politiecijfers over Amsterdamse Poort en directe omgeving. Na een gestage daling van de criminaliteit, stijgt sinds 2016 het aantal misdrijven tot 1315 in 2019, om waarschijnlijk vanwege corona vorig jaar weer in te zakken. Winkeldiefstal vormt daarvan de hoofdmoot.

“Ik ben bang dat dit de Poort zal beïnvloeden,” zegt De Langen. “Er gaat nu onwijs veel geld in de nieuwbouw. Maar zorg er nou voor dat de leefbaarheid omhoog gaat. Ik krijg mensen in mijn zaak die hier net zijn komen wonen. Die zeggen al: ‘Er gaat een bord in de tuin’. Die lopen hier rond met hun kinderen en voelen zich niet veilig.”

Toezicht alleen helpt volgens hem niet. “Het is het gemak waarmee zulke jongens voor een paar duizend euro mensen met een pistool of mes bedreigen. De straffen moeten strenger. Dat pappen en nathouden gaat niet werken. Als je die jongens financieel niet pakt, verandert er niks. Die lachen zich rot.”

Niet alleen de criminaliteit bekrast het imago van de Amsterdamse Poort. “Een kwart van de winkels staat leeg omdat er een grote renovatie aankomt. Klanten hebben jarenlang niet zoveel in de Poort te zoeken.” Het sleutelen aan de Poort, waarbij winkels zijn verschoven om meer loop in de stille gedeelten te krijgen, is tot nu toe niet voldoende gebleken.

De grootste eigenaar van panden van de Poort, vastgoedbelegger CBRE Investment Management, komt volgende maand met een nieuwe ingreep. “We willen de kwaliteit verhogen,” zegt Ronald van der Waals van CBRE IM. “Wij doen er alles aan om te zorgen dat het een fijne plek blijft. Wij dragen onze eigen verantwoordelijkheid door onder meer beveiliging in te huren. In het winkelcentrum kijken we nadrukkelijk naar loopstromen en hoe straks fysieke aanpassingen bijdragen aan een beter gebied. Onze rol is het centrum naar een nieuw niveau te brengen, gemengder en levendiger.”

“Volgende maand beginnen we met de eerste bouwwerkzaamheden in het blok waar KFC zit,” vult zijn collega Marianne Wesselo aan. “Daarna volgt de Shopperhal. We beseffen dat het een lastige tijd wordt. We snappen dat ondernemers onzeker zijn.”

De leegstand is volgens haar bewust. “We houden nu winkels leeg, met het oog op de verbouwing. Een deel van die panden vullen we tijdelijk op een aantrekkelijke manier in, met New Metropolis en de Hiphop Academy. Dat zorgt ook ’s avonds voor meer levendigheid.”

De verbouwing moet mensen die er wonen, werken of winkelen een gevoel van veiligheid geven. “Er zitten nu donkere hoeken en gaten in het centrum, hekken bij parkeergarages. De toegangen tot de woningen komen straks tussen de winkels, aan de straat, wat de sociale veiligheid bevordert. We gaan de loopdekken wijzigen en de parkeergarages aanpakken.”

Winkelmakelaar Etienne van Unen van Colliers ziet dat het gebied onder ketens populair blijft. “De interesse in de Amsterdamse Poort is onveranderd groot, het is een uitgelezen winkelcentrum voor het middensegment. We vertegenwoordigen Albron, die is enthousiast om met horecaformules als Coffeecompany, Anne&Max en Frites Affairs aan het centrale plein te gaan zitten, met mooie terrassen. En er zijn  plannen voor een foodcourt in het gebied, met het wereldaanbod dat aansluit bij de buurt.”

Dat de overvalgolf geen exclusief probleem is van de Amsterdamse Poort, bleek vrijdahmiddag toen op het Binnenhof in Amstelveen een gewapende overval werd gepleegd bij een telefoonwinkel van KPN.  Ook hier zetten de daders hun eisen kracht bij met wapens. Begin deze week was het ook raak in de Kinkerstraat, vorige maand in Uithoorn. 

Abdel, eigenaar van kledingwinkel J’adore op het Bijlmerplein wil na de gebeurtenissen optimistisch blijven. “Er moeten gewoon leuke winkels terugkomen, niet nog meer eettentjes.” Onveilig voelt hij zich niet. “Iedere keer als ik met m’n ogen knipper, zie ik politie.”