De hoeveelheid drinkwater die Waternet vanuit de Waterleidingduinen en de Bethunepolder bij Maarssen over Amsterdam verdeelt, kan de snelle groei van de stad niet bijbenen. Als alle woningbouwplannen voor de Amsterdamse regio doorgaan, moet de capaciteit om drinkwater te maken met ruim een kwart omhoog. Dat schrijft Waternet in een toekomstvisie voor de periode tot 2050 die het stadsbestuur vrijdag naar de gemeenteraad heeft gestuurd.

Door de groei van de stad dreigen al over vijf tot tien jaar drinkwatertekorten. In eerste instantie zullen die vooral ergerlijk zijn omdat de waterdruk wegvalt op piekmomenten als warme zomerdagen. Dit dreigt volgens computermodellen het eerst in de westelijke helft van Amsterdam-Noord, gevolgd door de grachtengordel, IJburg en de rest van Noord. In het uiterste geval zullen klanten zelfs zonder water komen te zitten, volgens Waternet. “Als we niets doen, valt de druk weg en komt boven in een flat bijvoorbeeld geen water meer uit de kraan, of moet het water in de zomer gerantsoeneerd worden,” zegt wethouder Egbert de Vries (Water).

Tegelijk onderstreept De Vries dat er de komende jaren nog veel mogelijkheden zijn om de drinkwaterproductie op te voeren. “Het was ernstiger geweest als we dit niet zagen aankomen.” De toekomstvisie omvat een lange lijst met opties voor uitbreiding, zoals extra water uit het Lekkanaal halen, meer filtratiecapaciteit in de Waterleidingduinen, waterwinplassen uitdiepen en misschien zelfs brak water uit diepe polders ontzilten.

Bijkomend voordeel is dat Amsterdam voor het drinkwater dan minder afhankelijk wordt van productielocatie Leiduin bij de Waterleidingduinen, waar nu 70 procent van het Amsterdamse water vandaan komt. De rest komt van productielocatie Weesperkarspel aan de Gaasperplas. Door vooral daar de capaciteit uit te breiden, is het wateraanbod beter in balans en kunnen storingen makkelijker worden opgevangen.

Waternet onderzoekt de verschillende mogelijkheden nog, maar zelfs met de kansrijkste opties zijn tientallen miljoenen euro’s gemoeid. De toekomstvisie waarschuwt dan ook dat de investeringen ‘een opdrijvend effect’ krijgen op het drinkwatertarief dat Amsterdammers betalen. Voor De Vries is dat nog geen uitgemaakte zaak – als de stad groeit, krijgt Waternet immers ook meer klanten. Voor de wethouder is het nog te vroeg om een totaalbedrag te noemen. Waternet houdt het erop dat de investeringen voor extra capaciteit de komende tien jaar onder de 100 miljoen euro blijven. Verder gaat er nog 30 tot 50 miljoen euro naar het vervangen van verouderde leidingen.

In de toekomstvisie zegt Waternet dat er nog veel onzekerheden zijn. Dat gaat bijvoorbeeld om meer drukte in de ondergrond door de overgang op duurzame energie, en de impact van klimaatverandering in de vorm van langdurige droogtes in de zomer. Waternet verwacht ook dat het waterverbruik van datacenters snel kan stijgen, al is waterverbruik terugdringen een strikte eis aan nieuwe datacenters sinds het strenge vestigingsbeleid dat de gemeenteraad vorig jaar aannam.

Duurzame innovaties, zoals waterbesparende vacuümtoiletten, regenwater binnenshuis zuiveren en leidingsystemen waarin afvalwater wordt gebruikt om de wc door te spoelen, kunnen in theorie het waterverbruik sterk terugdringen – volgens onderzoeksinstituut KWR zelfs met de helft. Maar volgens Waternet leveren ze in Amsterdam niet genoeg op om de dreigende tekorten op te vangen, ook omdat daar eveneens grote investeringen mee gemoeid zijn. Of, in bestaande woningen, een fikse verbouwing. Met de extra installaties verdwijnt volgens Waternet bovendien al snel het duurzaamheidsvoordeel.

Wethouder De Vries heeft goede hoop dat dit soort waterbesparende oplossingen in nieuwbouwwoningen toch worden verwerkt. Hij gaat daarover in gesprek met de bouwsector. “Mochten er toch innovaties komen, dan kunnen we de investeringen in extra drinkwatercapaciteit afschalen.”