De vervoerregio wilde door de komst van de Noord/Zuidlijn zorgen voor meer en beter openbaar vervoer zonder hogere kosten zonder een toename in reistijd. Dat is gelukt, blijkt uit een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit, het Centrum voor Wiskunde & Informatica, de TU Delft en het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions. 

De metrolijn vangt de grote reizigersgroei van voor corona op: er is meer ruimte gekomen op straat en bussen en trams zijn niet drukker geworden. Ook zijn de meeste reizigers tevreden, volgens het onderzoek. Veel mensen zijn door de komst van de Noord/Zuidlijn per werkdag korter onderweg; voor 85 tot 90 procent van de reizigers is de reistijd verbeterd of ongeveer gelijk gebleven. Het aantal reizigerskilometers steeg, terwijl de exploitatiekosten gelijk bleven.

De nieuwe metrolijn heeft vooral gezorgd voor verschuivingen binnen het ov: van bus en tram naar metro. Het auto- en fietsgebruik onder Amsterdammers is ongeveer gelijk gebleven, is te lezen in de rapportage. Wel rijden er minder auto’s en bussen door de IJ-tunnel en maken iets minder mensen gebruik van de pontjes over het IJ.

Verder concluderen de onderzoekers dat Amsterdam-Noord bereikbaarder is geworden. Vanuit Noord reis je naar Amsterdam Centraal ruim 6 minuten sneller, naar het Rokin ongeveer 15 minuten sneller en naar station Zuid bijna 20 minuten sneller. Vanuit Noord zijn er daardoor tot twee keer zoveel banen bereikbaar binnen 30 minuten.

Toch profiteert niet iedereen. Zo heeft een deel van de bewoners in stadsdelen als Noord en West ‘minder goede ervaringen’, omdat zij hun vertrouwde directe verbinding zijn kwijtgeraakt, schrijft de voorzitter van Vervoerregio Amsterdam en verkeerswethouder Egbert de Vries in een brief. Ook is de tevredenheid onder kwetsbare doelgroepen, zoals reizigers met een fysieke of mentale beperking, licht afgenomen na de komst van de metrolijn. Zij noemen een langere reistijd, toename in overstapmomenten en langere loopafstanden naar haltes als grootste veranderingen of verslechteringen als gevolg van het nieuwe lijnennet.

‘Het is natuurlijk zuur als net jouw buurt erop achteruit is gegaan. Daar hebben we oog voor,’ schrijft De Vries in een persbericht. ‘Openbaar vervoer is meer dan een bus, tram of metro van A naar B. Openbaar vervoer heeft een sterke sociale functie.’ Volgens De Vries wordt er ‘al hard aan gewerkt’ om ‘bepaalde punten’ aan te pakken.

In juli 2018 werd de Noord/Zuidlijn geopend. De bouw duurde ruim vijftien jaar.