Onderzoek van activisten legt link Lutkemeerpolder met corruptie provinciebestuurder Hooijmaijers

Vorige week zagen ze dat toch weer rijplaten waren neergelegd voor graafmachines die de polder even buiten Osdorp bouwrijp maken. Om dat te verhinderen hadden zo’n vijftien klimaatactivisten van Extinction Rebellion zich maandagochtend bij het krieken van de dag vastgeketend aan de bouwvoertuigen. Het oponthoud was van korte duur. Rond het middaguur waren de activisten losgemaakt door de politie.

Activisten willen de Lutkemeerpolder groen houden. Op deze vruchtbare grond langs de stadsrand zien ze mogelijkheden voor natuur en stadslandbouw. Ze willen tenminste de gemeenteraadsverkiezingen afwachten in de hoop dat een nieuw stadsbestuur de bouw van een bedrijventerrein afblaast. Die buitenkans is er, vinden zij, omdat Albert Heijn is afgehaakt en hier toch geen distributiecentrum wil bouwen. Via een crowdfunding probeert actiegroep Behoud Lutkemeer een miljoen euro bijeen te brengen om de grond te kopen. Het fonds Land van Ons wil miljoenen bijdragen waardoor de door Behoud Lutkemeer op ruim 4 miljoen euro geschatte waarde in zicht komt. Daarbij rekenen de actievoerders er wel op dat de gemeente de grond afwaardeert tot landbouwgrond. Zolang de Lutkemeer geldt als bedrijventerrein staat de grond voor een veelvoud van dat bedrag in de boeken. Volgens de laatste tussenstand heeft Behoud Lutkemeer 267.000 euro toegezegd gekregen van 2887 Amsterdammers.

Vanaf 2013 kreeg oud-provinciebestuurder Ton Hooijmaijers 2 jaar en vier maanden cel wegens omkoping, valsheid in geschrifte en witwassen na betalingen die hij had aangenomen in ruil voor gunstige beslissingen van de provincie. Volgens de activisten is weinig aandacht geweest voor de manier waarop projectontwikkelaars hiervan profiteerden. Gevolg van de beïnvloeding via Hooijmaijers was dat de gemeente bij de plannenmakerij in het verleden over de Lutkemeerpolder geen zorgvuldig besluit kon nemen, redeneren de activisten. Die dringen er daarom op aan dat de toekomstplannen en het bestemmingsplan worden herzien.

Overigens is één van de projectontwikkelaars in de Lutkemeerpolder die Hooijmaijers geld toestak wel degelijk vervolgd, maar vrijgesproken. Behoud Lutkemeer benadrukt dat het hoger beroep nog loopt.

Hooijmaijers zou zijn invloed hebben gebruikt toen Amsterdam de grond in 2008 overdeed aan een ontwikkelingsmaatschappij waarin de gemeente maar één van de aandeelhouders is. Het resultaat was een complexe constructie van publieke en private belangen bij de ontwikkeling van het gebied, waar Hooijmaijers volgens de activisten garen bij kon spinnen. Gevolg is dat de gemeente het hier niet meer alleen voor het zeggen heeft en andere belanghebbenden schadeloos zal moeten stellen als Amsterdam toch afziet van de bouw van een bedrijventerrein. Ook beperkt het de controle door de gemeenteraad: toen Albert Heijn in de running was voor een distributiecentrum, mocht wethouder Marieke van Doorninck (Ruimtelijke Ontwikkeling) de naam van het bedrijf niet noemen omdat dit zo was afgesproken met de ontwikkelingsmaatschappij.

Toen er jarenlang weinig belangstelling was voor het gebied, zou Hooijmaijers bovendien een handje hebben geholpen. Lange tijd mochten alleen bedrijven met een duidelijke link met Schiphol zich hier vestigen, maar die voorwaarde kwam te vervallen - op aandringen van Hooijmaijers, volgens de onderzoekers. Daardoor werd de grond voor meer bedrijven aantrekkelijk en duurder. 

Overigens werd deze voorwaarde pas jaren na de val van Hooijmaijers uit het bestemmingsplan gehaald, toen hij ook al verdacht werd van corruptie. Daarvan zeggen de onderzoekers dat in 2013 inderdaad een kans is gemist. “Dit had in de gemeenteraad aan de orde moeten komen,” zegt Jobien Monster, die als jurist bepleit dat de gemeente zich opnieuw buigt over het bestemmingsplan. “Maar dat betekent niet dat het nu te laat is.” Behoud Lutkemeer vindt dat de discussie moet worden overgedaan. “Met de kennis van nu. Ook op het gebied van klimaatverandering.”

Dat zal moeten blijken na de verkiezingen. Behalve de miljoenen die ermee zijn gemoeid en de ingewikkelde omstandigheid dat de gemeente het in de Lutkemeer niet alleen voor het zeggen heeft, is er voor het vertrekkende stadsbestuur nóg een belangrijke reden dat niet zomaar afscheid wordt genomen van de bouwplannen. Als reden om hier distributiecentra te bouwen is immers ook altijd het gebrek aan bedrijventerrein in de stad genoemd, ook al omdat veel bedrijven daar plaatsmaken voor woningbouw.