Ontregelende lichtkunst op Amsterdam Light Festival

Een atoombom, die vervaarlijk dicht bij het aardoppervlak in de lucht zweeft. Dat is het eerste lichtkunstwerk op de route van de achtste editie van het Amsterdam Light Festival. Het is een wat macaber beeld daar bij het Oosterdok. Toch is het lichtobject, Big Bang van UxU Studio uit Taiwan, niet alleen dreigend bedoeld, want op de ‘bom’ zijn duizenden witte vogelveren geplakt.

Op de persboot legt Chen Ying Chu, een van de kunstenaars van UxU Studio uit dat het beeld van een bom ontregelt, maar dat ze spelen met die conventie door er veren op te plakken. Dat contrast moet aan het denken zetten over de wereld waarin we leven, waar de dreiging van het smijten met bommen levend is.

De toeschouwer ontregelen – dat is geheel in de lijn met het thema van de achtste editie van het Amsterdam Light Festival: Disrupt!

Conflicten, chaos, veranderingen in machtsverhoudingen, de klimaatcrisis: kunstenaars werd gevraagd daarop te reageren, om de toeschouwer niet alleen te ontregelen, maar ook te verwarren. Uit 650 ingezonden werken werden er 20 gekozen, van eigen bodem en uit het buitenland. Onderweg kan op vijf punten ook geluisterd worden naar stadsverhalen.

Toch stemt de tour – dit jaar door het oostelijk deel van het centrum – niet deprimerend. Ontregeling kan immers ook aanzetten tot discussie, verandering, of een andere blik door oude conventies te doorbreken.

Dat probeert ook de Poolse Karolina Howorko, die de Montelbaans­toren laat kraken. Met licht heeft ze scheuren op de toren geprojecteerd. The cracks heet haar werk, dat behalve de breekbaarheid, ook hoop uitstraalt. Ze liet zich inspireren door het lied Anthem van Leonard Cohen, en dan met name de regels There is a crack, a crack in everything/ That’s how the light gets in. Laat het streven naar perfectie varen, juist de scheuren en gebreken geven karakter aan mens en object. En het licht dat door de scheuren valt, geeft ruimte voor hoop, verandering.

Even verderop zien we waslijnen met oplichtend wasgoed van de Oezbeek Sergej Kim bijvoorbeeld. Neighborhood weerspiegelt, door de diverse kledingstukken uit diverse culturen die daar vrolijk naast elkaar wapperen, de harmonie tussen de verschillende bevolkingsgroepen die in de stad zou moeten kunnen ontstaan.

We varen inmiddels op de Zwanenburgwal, waar we het kunstwerk Atlantis zien, van de Zweedse ontwerpstudio Utskottet. Het is een modelstad (welke bekende gebouwen herkent u?) die aan het zinken is, een verwijzing naar de stijgende waterspiegel en een onheilspellend toekomstscenario. Dus ook voor Amsterdam.

Mooi ontregelend is wat Krijn de Koning heeft uitgespookt met een zeer iconisch Amsterdams object: de Magere Brug. “Het viel mij op dat de verlichting van de Amsterdamse bruggen ’s nachts zo pragmatisch is: je ziet dat het een brug is. Dat beeld wilde ik verstoren.” En dat lukte met Nacht Tekening, want met zijn lampenplan is het geen brug meer, maar een lijnenspel waar geen brug meer in is te herkennen. “Ik heb die brug naar z’n ratsmodee geholpen, om het op z’n Amsterdams te zeggen.”

En verder gaan we. We voelen ons even echte celebrity’s, belaagd door paparazzi als we door het met flitslicht omgeven kunstwerk Feel like the Kardashians doorvaren, en dan gaan we via de Nieuwe Keizersgracht en de Plantage Muidergracht richting Artis.

Onderweg transformeert de boot in een ijsbreker. We varen door ijsschotsen die het werk Ice­breaker van Wilhelmusvlug verbeelden. Een commentaar, en herinnering aan de tijd dat de grachten nog weleens dichtvroren. Na de prachtige, grote vlinders van de Japanner Masamichi Shimada (Butterfly effect). Dan varen we langs Artis, waar met grote, lichtgevende wolven en silhouetten van onderduikers (Hiding in the wolf’s lair) wordt uitgebeeld wat een gevaar mensen voor elkaar kunnen zijn.

En na zinkende auto’s (Surface tension) van Tom Biddulph en Barbara Ryan, een kleurrijke blik op een door gentrificatie bedreigde buurt van Seoul (Remind Euljiro freedom van Eon SLD), een commentaar op de klimaatverandering, uitgebeeld op het Scheepvaartmuseum (The ice is melting at the pøules van Martin Ersted) is de 5,7 kilometer lange route, die ook uitstekend per voet of op de fiets is te doen, voorbij. Ontregelend is dan weer niet dat we afmeren op de plek waar ook zijn vertrokken.

Amsterdam Light Festival, t/m 19/1.