Politiebonden willen geen waarnemers bij preventief fouilleren: ‘Sprake van wantrouwen’

Als burgemeester Femke Halsema geen gehoor geeft aan de oproep van de bonden, dan zijn acties niet uitgesloten, schrijven de politiebonden in een brief gericht aan de burgemeester. Ze stellen dat de verstandhouding tussen het bestuur en de politie gebaseerd dient te zijn op vertrouwen en respect voor elkaar. ‘Door het besluit om waarnemers mee te laten kijken bij het preventief fouilleren worden deze basisprincipes aangetast. Er is geen sprake van vertrouwen, maar van wantrouwen.’

De Amsterdamse politie gaat vanaf september weer experimenteren met preventief fouilleren in vijf verschillende buurten. Het gaat om de Dapperbuurt, Bijlmer-Centrum, de Burgwallen-Nieuwe Zijde, Geuzenveld en de Waterlandpleinbuurt.

Waarnemers zullen tijdens deze proef kijken of de politie echt willekeurig mensen uitkiest voor de controle op wapens of op basis van huidskleur of andere uiterlijke kenmerken. Amsterdammers konden zich aanmelden om als waarnemer op te treden.

‘Door de gemeenteraad wordt de ‘etnisch profileren-kaart’ getrokken, waardoor er blijk van wordt gegeven geen vertrouwen te hebben in een neutrale, onbevooroordeelde opstelling van onze collega’s,’ schrijven de politiebonden in de brief. ‘Hiermee wordt gelijk de aandacht afgeleid van het werkelijke probleem, namelijk het onbevoegd wapens voorhanden hebben op de openbare weg.’

Uit een in 2020 afgenomen enquête van de driehoek (gemeente, justitie en politie) bleek dat meer dan de helft van de ondervraagden het gevoel hebben dat etnische profilering een rol speelt bij politiecontact. Burgers met een niet-westerse migratieachtergrond gaven bij dit onderzoek de laagste cijfers voor politieoptredens. Zij geven vaker aan weinig uitleg te krijgen van agenten en ze voelen zich dan ook het vaakst onterecht aangesproken.

Organisatie Controle Alt Delete, die zich inzet tegen etnisch profileren, concludeerde in hetzelfde jaar dat 41 procent van de mannen met een niet-westerse achtergrond in Amsterdam door de politie werd aangesproken, tegenover 22 procent van de witte mannen. 

In een schriftelijke reactie benadrukt Femke Halsema dat de leden van de Amsterdamse Driehoek vertrouwen hebben in het vakmanschap van de politie en ‘enkel waardering voelen’ voor de agenten die dagelijks hun veiligheid in de waagschaal leggen voor de stad.

Volgens de burgemeester kan het uitgesproken vertrouwen goed samengaan met het besluit om Amsterdammers mee te laten kijken met het fouilleren. “Het is juist van belang dat burgers kunnen waarnemen hoe zorgvuldig de politie hierin opereert.” 

Halsema onderstreept dat de beslissing om waarnemers toe te laten bij de proef de uitkomst is van een lange politieke strijd binnen het Amsterdamse gemeentebestuur. De gemeenteraad had verschillende zorgen, waaronder het risico dat de controles gedaan zouden worden op basis van etniciteit. Op uitdrukkelijk verzoek van de gemeenteraad is besloten naast raadsleden ook burgers toe te laten tot het waarnemerschap.

Eerder sprak demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus ook al zijn vertrouwen uit  in de Amsterdamse politie. Hij denkt dat de waarnemers die meekijken geen misstanden zullen vaststellen. “Ik heb er alle vertrouwen in dat u zult zien dat ze dat goed doen.”