PvdA, GroenLinks en D66 zien coalitie wel zitten in Amsterdam, zonder vierde partij

Verkenner Lodewijk Asscher is duidelijk in zijn verslag: PvdA, GroenLinks en D66 willen samen een nieuwe coalitie en het bijbehorende stadsbestuur gaan vormen. De drie grootste partijen hebben een meerderheid bestaande uit 24 zetels en vinden zelf ook dat een vierde partij niet nodig is om tot een nieuw stadsbestuur te komen.

Daarmee zit de deur voor de VVD voorlopig dicht, terwijl VVD-fractievoorzitter Claire Martens na vier jaar oppositie bij Asscher wel had aangeboden te willen meebesturen. Zelfs nu het getalsmatig niet nodig zou zijn was de VVD bereid om de coalitie te ‘verbreden’, schrijft Asscher in zijn verslag, maar PvdA, GroenLinks en D66 ‘neigen’ daar nu niet naar.

Asscher beveelt het aan om de liberalen een andere bestuurlijke rol te geven zodat er ‘parallel’, buiten de coalitie dus, gewerkt kan worden aan bredere politieke vertegenwoordiging. ‘Waar tot een dergelijke verbreding nu niet de neiging bestaat bij de drie grootste partijen ware het aan te bevelen verbreding in politieke zin op een andere manier na te streven,’ schrijft hij.

Te denken valt aan een bestuurlijke rol voor de VVD in de stadsdelen Zuid en Weesp, waar deze partij op relatief veel electorale steun kan rekenen.

De huidige vierde coalitiepartij SP is niet geïnteresseerd om mee te besturen. Uit de gesprekken blijkt dat de partij een derde periode in de coalitie alleen overweegt als zij noodzakelijk is voor een meerderheid. Dit is vooralsnog niet het geval. 

Voor de meeste partijen is het logisch of ‘zelfs wenselijk’ dat de drie grootste partijen nu het voortouw nemen bij de onderhandelingen, schrijft Asscher. Zelf concludeert de verkenner: ‘De uitslag bevestigt de links-progressieve signatuur van de hoofdstad.’

Asscher blikt in zijn verslag ook terug op de afgelopen verkiezingen. Alle partijen zijn het erover eens dat er een taak ligt bij de gemeente om iets te doen tegen de historisch lage opkomst van 46,6 procent. Als minder dan de helft van de kiesgerechtigden komt stemmen, moeten alle Amsterdammers zich dat aantrekken, concludeert Asscher. Burgemeester Halsema heeft inmiddels een onderzoek ingesteld.

Desalniettemin staat de stad voor grote uitdagingen de komende jaren. Financieel zal zij veel klappen krijgen en de situatie is al ‘uitgesproken zorgelijk’, waarschuwt Asscher. Elke partij onderkent dat donkere wolken zich samenpakken boven het stadhuis. Inflatie, stijgende rente, een mogelijke recessie en achterstallige rekeningen van corona zijn zaken waar het nieuwe bestuur ook rekening mee dient te houden.

Asscher vraagt daarom deze uitslag te markeren als een ‘nieuwe start’. ‘Een open en transparante cultuur te vestigen. Inspraak en zeggenschap te organiseren. Een nieuwe toon te zetten met nieuwe verhoudingen.’ Hij noemt het nodig om de uitdagingen van de stad het hoofd te bieden.

Met het verslag is het duidelijk welke koers de stad de komende jaren op gaat: het zet de lijn door die het de afgelopen vier jaar heeft ingezet. De drie grootste partijen vinden elkaar onder meer in hun duurzaamheidsbeleid en op de woningmarkt zijn ze het in grote lijnen ook met elkaar eens. Bovendien zijn de persoonlijke verhoudingen tussen de drie lijsttrekkers goed – wat in gemeentepolitiek belangrijk is om een stadsbestuur te kunnen vormen.

Donderdag zal de nieuwe gemeenteraad debatteren over de aanbevelingen van Asscher, waarna de PvdA, GroenLinks en D66 een of meer informateurs aanstellen die de coalitiebesprekingen begeleiden.