Een museummedewerker staat met een tas vol stiften bij de ingang van het Museum van de Geest, waar kunstwerken van kunstenaars met een verstandelijke of psychische beperking hangen. Een van de werken is een portret van Peter R. de Vries gemaakt door Esrah van Rooij. Het kunstwerk is beklad met teksten door bezoekers. En dat is precies de bedoeling: ‘Kleuren buiten de lijntjes’ heet de activiteit. Elke bezoeker mag op de muren, de vloer en zelfs de kunstwerken zijn zegje doen.

Levien Wiggers (30) heeft net ‘Wars van pretentie’ op de muur gekalkt. “De culturele sector heeft pretenties. Deze Museumnacht niet. Deze nacht is een sociaal gebeuren en verlaagt de drempel. Normaal is het stil in een museum. Nu is het bruisend. Een heel andere vibe dan op zondagmiddag,” zegt Wiggers.

In het museum kunnen bezoekers zich laten fotograferen in een fotohokje met model en Michael Jacksonfan Bruin ‘Jackson’ Parry. Wiggers en Lotte Elsman (24) zijn daar wel voor in. “We vonden het leuk om met een stel vrienden eerst wat activiteiten te doen en daarna te gaan dansen in het Stedelijk Museum. We willen ook naar het Stadsarchief en Foam.”

Maar een tocht langs verschillende musea met het ticket – een polsbandje – van 22,50 euro blijkt ijdele hoop. Alle 30.000 kaarten waren uitverkocht voor de Museumnacht, waaraan 54 musea meedoen. De rijen zijn vanaf het moment dat de deuren open zijn gegaan al lang, heel lang.

In de Hermitage staat het restaurant al snel vol met voornamelijk twintigers en dertigers. Er wordt gedanst en gedronken. Pianiste Helena Basilova, die zich liet inspireren door het middeleeuwse werk Roman de la Rose, waarin alle aspecten van de liefde kleurrijk worden beschreven en de Tuin der Liefde centraal staat, zit met smart te wachten op publiek. Ze speelt in de kerkzaal een pianobewerking van Tristan en Isolde van Richard Wagner terwijl op de muren prachtige lichtbeelden verschijnen. De zaal is nagenoeg leeg. “Bezoekers blijven bij de bar hangen. Je bent hier toch niet om te zuipen, maar om het museum te bezoeken?” zegt ze een beetje verbolgen.

Vriendinnen Eeke Kenninck (29) en Catherine van der Helm (28) zijn er wel voor de kunst en lopen langs de tentoonstelling Romanovs in de ban van de ridders. “Het idee dat je één keer per jaar ’s avonds naar het museum kan is, toch leuk,” zegt Van der Helm, die van een bezoek van het Stedelijk afzag vanwege de rij die er stond.

Voor het Allard Pierson reikt de rij tot de Langebrugsteeg. Ook hier is het zo druk dat het museum overweegt de deuren te sluiten, vertelt een medewerkster rond half tien.

In het museum zijn het handlezen, vriendenboekjes maken, tekenen van naaktmodellen tussen de gipsen beelden en het mummificeren van een vis populair. Op een tafel liggen boeken over magie, alchemie en astrologie uit de vijftiende tot achttiende eeuw. De boeken zijn onderdeel van de esoteriecollectie van het museum. In de hoek leest een waarzegster bezoekers de hand. Sude Zorluozpinar (23) laat haar hand lezen: “Ze zei dat ik een groot verantwoordelijkheidsgevoel heb en dat ik mijn diepste gevoelens niet snel deel. Nou, ik herken er wel iets in,” zegt Zorluozpinar, die er een uur voor moesten wachten.

Laurens van Kessel (24) vat het mooi samen: “Dit is niet de nacht van het museum, maar de nacht van de lange rijen.”

Tegen tienen verspreidt het bericht zich dat sommige musea hun deuren sluiten. ‘Met vrienden naar de #museumnacht: overal bizarre rijen, mensen bijna op de vuist om het Rijks binnen te komen’, twittert iemand.

De drie zusjes Rianne (23), Margje (20) en Selina (26) Horning zitten tegen die tijd met potlood en papier op schoot bij het tekenen van de naaktmodellen. “Eerst even een activiteit doen en dan naar de silent disco in het Rijks of dansen in het Van Gogh.”

Maar het Museumplein is dan inmiddels gesloten. Velen kiezen ervoor om dan maar op één plek te blijven. En zo trekt Arti et Amicitiae niet alleen kunstzinnig publiek maar ook jongeren die naar eigen zeggen voor de Museumnacht zijn gekomen om ‘te zuipen en te dansen’.

Arti is omgetoverd tot een utopische speeltuin. ‘Spelen als voedsel voor de geest’ staat in de folder. Er zijn performances, installaties en interactieve kunstwerken. Zo doet performancekunstenares Ibelisse Guardia Ferragutti een populaire Boliviaanse folkloristische dans, een choreografie met erotisch spel op muziek. Kunstenaar Alex Winters draait rond in zijn zelfgebouwde geluidsinstallatie en tracht zo greep te krijgen op de ruimte om hem heen.

Beneden, naast de bar, is een soort boksring gecreëerd waar belangstellenden in het project Socks off  kunnen ‘sokworstelen’, een project van de radicale kunstenares Pennie Key. Ze nodigt de bezoeker uit de grenzen tussen sport en (rollen)spel te onderzoeken: een spel voor kinderen tot voetfetisjisten: ‘Speel het spel of geniet als voyeur’.

Thomas, Thom, Thijs en Jonathan, die elkaar kennen uit hun studententijd in Rotterdam, nemen het spelletje zeer serieus en rollebollen aangemoedigd door het publiek woest over elkaar heen om elkaars sokken uit te trekken. ‘Niet krabben, geen haren trekken, niet spugen, niet knijpen’ staat op de muur. Uitgeput leggen de oud-studenten naderhand uit hoe ze in Arti terecht zijn gekomen. Thomas: “Omdat andere rijen elders nog langer waren en we hier normaal gesproken niet snel komen.”