Pfas (po­ly- en perfluoralkylstoffen) zijn door de mens gemaakte stoffen, onder meer voor de antiaanbaklaag van pannen, blusschuim en pizzadozen. Ze kunnen schadelijk zijn voor mens en milieu, ook al omdat ze zich daar ophopen, want afbreken doen pfas niet of nauwelijks. Een structurele oplossing moet op den duur komen van een door Nederland in Europa bepleit pfas-verbod.

Van de Nederlandse drinkwaterbedrijven heeft Waternet de hoogste concentraties pfas in het drinkwater. In het Amsterdamse kraanwater loopt de concentratie pfas uiteen van 6 tot 17 nanogram per liter. Daarmee voldoet het drinkwater van Waternet aan de Europese Drinkwaterrichtlijn, maar de laatste jaren heeft de wetenschap meer kennis opgedaan over de gezondheidsschade door deze chemische stoffen, met name op het immuunsysteem. EFSA, de Europese waakhond voor voedselveiligheid, adviseert om de normen voor pfas in het drinkwater flink aan te scherpen naar 4 nanogram per liter.

Daarop vooruitlopend willen Waternet en de gemeente meer pfas uit het drinkwater halen, schrijft wethouder Egbert de Vries in een brief aan de gemeenteraad. De EFSA-richtwaarde wordt daarmee niet gehaald, maar de concentraties pfas worden wel alvast een stuk teruggedrongen. Dat kan door de koolstoffilters in de drinkwaterzuivering vaker te vervangen. De kosten worden geschat op 1 miljoen euro per jaar. Ze worden doorberekend aan de Amsterdammers, die hun waterrekening met 1 procent zien stijgen.

Het RIVM waarschuwde eerder dit jaar dat Nederlanders meer pfas binnenkrijgen dan goed voor ze is. Een deel daarvan komt uit het drinkwater, een groter deel uit voeding. In een advies van eerder dit jaar benadrukte het RIVM dat het niet ongezond is om kraanwater te drinken. Dat de pfas-concentraties in het Amsterdamse drinkwater hoger zijn dan elders in het land, komt omdat het drinkwater hier wordt gewonnen uit oppervlaktewater. In andere delen van het land komt het drinkwater uit het grondwater, waar veel minder vervuiling door pfas wordt gevonden.

Opvallend zijn verder de hoge concentraties van sommige pfas in de Bethunepolder en de Waterleidingduinen, de gebieden waar Waternet het Amsterdamse drinkwater wint. Daar zijn de pfas-concentraties zelfs hoger dan in de Rijn, waar het water uiteindelijk vandaan komt. Volgens de ‘impactstudie’ die Waternet heeft gedaan, worden de Waterleidingduinen en de Bethunepolder met pfas vervuild door regenwater.

Waternet begint daarom ook een intensief meetprogramma. Op lange termijn wordt al uitgekeken naar andere technieken die meer pfas uit het water halen, maar die zijn vooralsnog schreeuwend duur. De pfas helemaal uit het drinkwater halen lijkt niet haalbaar. Waternet doet nog onderzoek naar de effectiviteit van nieuwe technieken waarover nog maar weinig bekend is. ‘Daarover druppelen de gegevens binnen, maar de spoeling is dun,’ schrijft Waternet.

Het sneller vervangen van de koolstoffilters is vooralsnog een proef. Daar kan later nog een schepje bovenop worden gedaan door de filters nog sneller te vervangen, maar dan lopen ook de kosten op. Die kosten worden dus doorberekend aan de klant. Die kostenstijging komt bovenop de investeringen in meer drinkwatercapaciteit, die Waternet en de gemeente vorige week aankondigden als gevolg van de door de groei van de stad verwachte tekorten. Het gaat mogelijk om tientallen miljoenen euro’s. Ook die investeringen moeten opgebracht worden door de klanten van Waternet.

Waternet schat dat de extra zuiveringsslag om pfas uit het drinkwater te halen huishoudens volgend jaar gemiddeld 3 euro gaat kosten, 2 cent per kuub drinkwater.