Uitgeverij haalt boek Het verraad van Anne Frank uit handel na kritisch rapport

‘Op basis van de conclusies van het rapport hebben wij besloten dat het boek per direct niet meer leverbaar is. De boekhandel zullen wij oproepen hun voorraad te retourneren,’ schrijft de uitgeverij op haar website. Eerder had Ambo Anthos al besloten om nieuwe drukken van het boek uit te stellen. De uitgeverij biedt opnieuw ‘oprechte verontschuldigingen’ aan mensen aan die door de inhoud van het boek gegriefd zijn.

Al direct na het verschijnen ontstond ophef over het boek van de Canadese schrijfster Rosemary Sullivan. Hierin stelt een coldcaseteam dat de Amsterdamse notaris Arnold van den Bergh, zelf Joods, zijn eigen gezin wilde beschermen door onderduikadressen te delen met de Duitse bezetter. Maar het onderzoek naar de verrader van Anne Frank is gebaseerd op foutief brongebruik, vooronderstellingen die voor waar zijn aangenomen en tunnelvisie. Dat schrijft een groep historici in de dinsdag gepresenteerde analyse waarin ze de theorie dat Van den Bergh de familie Frank hoogstwaarschijnlijk heeft verraden tijdens de Tweede Wereldoorlog van de hand wijzen. Ze noemen het onderzoek ‘amateuristisch’.

Het team heeft volgens de historici van het verraad van het Achterhuis ‘een spannende coldcasezaak gemaakt’. Ze laken de omgang met historische bronnen, evenals het gebrek aan kennis over de periode 1930-1950. Ook zijn de argumenten van het coldcaseteam volgens de analyse gebaseerd op vooronderstellingen ‘die aanvankelijk als hypothese en met enige nuance worden gelanceerd, maar vervolgens voor waar worden aangenomen’. De historici menen dat sprake was van tunnelvisie: Van den Bergh is schuldig, tenzij het tegendeel blijkt.  “Alleen de elementen van bronnen zijn gebruikt die de eigen these konden onderbouwen, alles wat de andere kant op wijst, is weggelaten of niet gezien.”

De zes historici, onder wie Bart Wallet (Universiteit van Amsterdam) en Laurien Vastenhout (NIOD), die de analyse maakten, zijn ieder gespecialiseerd in een deel van de geschiedenis waar het onderzoek over gaat. De historici menen dat het debat over de Holocaust en de positie van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog ‘met respect voor de historische context en met nuance’ moet worden gevoerd. “Want alleen zo kunnen we recht doen aan het verleden en recht doen aan de mensen in het verleden. Inclusief notaris Arnold van den Bergh.”

Pieter van Twisk, hoofdonderzoeker van het coldcaseteam, noemt het nieuwe onderzoek een ‘heel mooi rapport’. Hij is er blij mee en gaat het bestuderen. “Maar vooralsnog heb ik nog niks gelezen waarvan ik denk: nu is onze theorie weerlegd.” Hij stelt: “Uiteindelijk komt het toch neer op het interpreteren van zaken. Zij leggen de accenten anders dan wij. Wij zeggen niet dat hij het heeft gedaan, maar Van den Bergh blijft voor ons de meest voor de hand liggende verdachte.” En: “Wij zijn er nooit op uit geweest om Van den Bergh te beschuldigen, maar zij wel om hem vrij te pleiten.”