Van Gogh Museum koopt pastel van impressionist Degas

Het Van Gogh Museum wilde al langer een werk van Degas in zijn collectie opnemen, omdat Vincent van Gogh een groot bewonderaar van de Fransman was.

Van Gogh had het werk van Degas leren kennen toen hij in 1886 naar Parijs was verhuisd. Zijn broer Theo werkte daar bij kunsthandel Boussod, Valadon et Cie. In dat jaar liet Degas een aantal ambitieuze pastels met naakten zien op de achtste en laatste impressionistententoonstelling.

Scharnierpunt

Fleur Roos Rosa de Carvalho, conservator van het Van Gogh Museum: “Er wordt wel gezegd dat Degas met deze werken de kunstwereld de rug toekeert omdat de vrouwen allemaal op de rug gezien zijn. Het is eigenlijk zijn laatste grote publieke statement. In zijn vroege werk had Degas voornamelijk het Parijse moderne leven laten zien. En in zijn latere werk trok hij zich steeds meer terug en ging hij de menselijke figuur bestuderen, als naakt of als danseres. In Degas eigen ­oeuvre is deze groep pastels een soort scharnierpunt.”

Theo van Gogh organiseerde in 1888 een tentoonstelling met deze groep werken en daar zag Vincent ze weer. Hij schrijft ook 22 keer over Degas in zijn brieven. Daaruit blijkt dat zijn bewondering voor Degas voor een groot deel gestoeld was op deze serie pastels.

Degas heeft de compositie opgebouwd uit streepjes, arceringen, stippen in complementaire kleuren, zoals blauw en oranje. Van een afstand mengen deze zich tot een geheel. Na het zien van deze werkwijze ging Van Gogh dit ook in zijn eigen werk toepassen. Van Gogh maakte in die tijd zelf naaktstudies in het atelier van de Franse schilder Fernand Cormon in Parijs.

De manier waarop Degas het naakt afbeeldde was voyeuristisch en vernieuwend. Lang hadden schilders vooral naakten geschilderd om het publiek te behagen. Degas toont in zijn pastels geen geïdealiseerde, mythische of historische figuren, maar alledaagse vrouwen die zich niet bewust zijn van de blik van de kijker.

Rosa de Carvalho: “Je kunt zeggen dat Degas de eerste kunstenaar was die vrouwen afbeeldde die met hun eigen lichaam bezig zijn. Ze zijn niet geïnteresseerd in ons, proberen ons niet te verleiden, maar hebben een eigen ervaring waar wij toevallig naar mogen kijken. Het is misschien een mannelijke blik, maar schilder Mary Cassatt heeft destijds zo’n naakt van Degas gekocht en Berthe Morisot bewonderde deze pastels ook enorm.”

Schilderijen of pastels van Degas waren nog niet opgenomen in Nederlandse collecties, wel tekeningen en sculpturen zoals Het bad in het Stedelijk Museum. Badende vrouw hangt vanaf woensdag in de vaste opstelling van het Van Gogh Museum.