Yad Vashemuitreiking in de tuin: ‘Wim en Mimi Damman waren moedige mensen’

De installatie voor de ceremonie waarbij het echtpaar Wim en Mimi Damman postuum worden onderscheiden, nam maandagochtend even wat tijd in beslag. In de tuin van hun zoon Jaap ligt op een tafeltje tussen de pioenrozen de medaille en oorkonde van de Yad Vashemonderscheiding ‘Rechtvaardigen onder de Volkeren’ klaar. Op een stoel staat de laptop waarmee via een zoomverbinding de in Israël woonachtige Jack Klaber, de zoon van Fritz, de uitreiking live kan volgen.

Eigenlijk zou de onderscheiding al in maart plaatsvinden, maar deze werd vanwege corona uitgesteld. Dit is de eerste uitreiking in de buitenlucht. “De komende tijd zullen we meer onderscheidingen in de openbare ruimte uitreiken,” zegt de Israëlische ambassadeur Naor Gilon. “We hebben er sinds corona al vele moeten uitstellen. Dat willen we niet te lang doen. Veel nazaten uit de tweede generatie zijn al op hoge leeftijd.”

Het Amsterdamse echtpaar Wim Damman (1917-1997) en zijn vrouw Mimi (1918-2011) aarzelde geen seconde toen in 1943 het verzoek binnenkwam om de uit Westerbork gevluchte Duitse Jood Fritz Klaber (1904-1986) onderdak te verschaffen. Het echtpaar zat al tot over de oren in het verzetswerk, regelde persoonsbewijzen en voedselbonnen en had in hun woning aan de Da Costakade 40hs al meerdere onderduikers in huis zitten. Voor Klaber was ook nog wel plek in de ruime kelder onder de woning.

Fritz Klaber, veehandelaar van beroep, was vanuit Duitsland naar Nederland gevlucht en kwam aan het begin van de oorlog in Westerbork terecht waar hij de persoonlijke tuinman werd van kampcommandant Gemmeker werd. Klaber, die toestemming had om compost en tuinbenodigdheden buiten het kamp te halen, zou in zijn kruiwagen verschillende mensen, bedekt onder juten zakken, uit het kamp smokkelen. Hij werkte samen met verzetslieden in het kamp. Uiteindelijk wist hij vlak voor zijn eigen transport naar het oosten in 1943 ook te ontsnappen.

Jack Klaber (70): “Mijn vader kwam zwaar getraumatiseerd uit de oorlog. Zijn vrouw en vierjarig zoontje hadden het niet overleefd. Als klein jongetje nam hij me mee naar de familie Damman, met wie hij altijd contact hield. Hij legde me uit dat zij de mensen waren die hem hadden gered. Dat maakte veel indruk op me. Er is veel moed en wilskracht voor nodig om je leven op het spel te zetten voor mensen die je niet kent.”

Wim Damman zette na de oorlog zijn verhaal op papier voor de Stichting 1940-1945 voor het verkrijgen van pensioen. ‘Inmiddels zaten we dik in het illegale werk, omdat we bonkaarten, persoonsbewijzen etc. voor Van Furth (een onderduikgezin, red.) nodig hadden (…), en begonnen we – zonder het te merken – meer en meer een centrale te worden waar allerlei clandestiene papieren over de toonbank gingen,’ schrijft Damman die later ook betrokken raakte bij illegale werkzaamheden voor uitgeverij De Uil in de Amsterdamse Hartenstraat.

Na de oorlog sprak hij niet over zijn illegale werkzaamheden. ‘Het was allemaal zo leuk niet,’ schrijft Damman.

De kinderen Damman, die de onderscheiding in ontvangst nemen, zijn vereerd. “Onze ouders hebben het dubbel en dwars verdiend, maar ik weet niet wat zij er zelf van gevonden hadden. Mijn vader vond altijd dat je er geen ophef van moest maken,” zegt dochter Ina.

Maar de ambassadeur ziet dat anders. “Er zijn vanuit Nederland ruim 102.000 Joden gedeporteerd en vermoord. Zo’n 30.000 hebben het dankzij het verzet gered. Wim en Mimi waren moedige mensen,” zegt Gilon.

In Nederland zijn inmiddels meer dan vijfduizend Yad Vashemonderscheidingen uitgereikt. Yad Vashem is de Israëlische blijk van waardering voor niet-Joden die met gevaar voor eigen leven Joden hielpen te ontsnappen aan de holocaust.