Amerikaanse basketbal­ster Brittney Griner vrijgelaten na gevangenenruil met ‘handelaar des doods’ Viktor Boet

De uitwisseling van gevangenen, de tweede in acht maanden tijd, vond plaats op het vliegveld van Abu Dhabi. Biden heeft al telefonisch met Griner gesproken en van haar gehoord dat ze in goede gezondheid verkeert.

Griner is een van de beste basketbalsters van de wereld en haar arrestatie in Rusland zorgde voor veel opschudding in de VS. Ze won twee keer goud op de Olympische Spelen en is ook in de WNBA een belangrijke speler voor Phoenix Mercury. Ze werd in februari in Moskou opgepakt omdat ze een vulling met wietolie voor een e-sigaret in haar bagage had. Ze kreeg negen jaar celstraf vanwege het bezit en smokkelen van drugs.

Half november was de basketbalster nog overgebracht naar een Russisch gevangenenkamp in de regio Mordovië. Die verplaatsing kwam enkele weken nadat de 32-jarige Amerikaanse had toegegeven dat ze schuldig was, maar dat het niet haar bedoeling was geweest om wietolie mee te nemen naar Rusland. Ze zou het per ongeluk in haar tas hebben gedaan. In de Verenigde Staten gebruikte Griner de wietolie om medische redenen.

Wapenhandelaar des doods en ex-marinier

In juli meldde de Amerikaanse nieuwszender CNN al dat de Verenigde Staten bereid waren de Russische wapenhandelaar Viktor Boet (55) te ruilen voor Brittney Griner en ex-marinier Paul Whelan. Die laatste, een Canadees met Amerikaans, Brits en Iers staatsburgerschap, werd in juni vorig jaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van zestien jaar wegens spionage. Hij was eind 2018 in Rusland gearresteerd. Volgens Amerikaanse diplomaten was de rechtszaak, die achter gesloten deuren plaatsvond, ‘oneerlijk’ en ontbreekt er bewijs. Tegen Whelan, die in hoger beroep ging, was achttien jaar cel geëist. Over zijn vrijlating wordt naar verluidt nog onderhandeld.

Viktor Boet zat in Amerika een gevangenisstraf van 25 jaar uit wegens illegale wapenhandel, samenzwering tot moord en hulp aan terroristen. De veroordeling had betrekking op wapenleveranties aan Colombia.

De Rus, die zijn onschuld volhield, wist jarenlang uit handen van justitie te blijven maar liep in 2008 tegen de lamp in Bangkok toen hij probeerde wapens te verkopen aan Amerikaanse agenten die zich voordeden als inkopers van de Colombiaanse terreurbeweging Farc. Moskou probeerde Boets uitlevering door Thailand aan de VS tevergeefs te dwarsbomen.

Boet werd geboren vlakbij Doesjanbe, de hoofdstad van de voormalige Sovjetrepubliek Tadzjikistan. Over zijn militaire loopbaan als officier in het Sovjetleger doen verschillende versies de ronde. Eén veelgehoorde is dat hij als militair tolk (de Rus spreekt zes talen vloeiend) de hele wereld over trok. Het zou zijn latere handelscontacten in onder meer Afrika kunnen verklaren.

Bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, ziet Boet zijn kans schoon en koopt oude Russische vliegtuigen op. De rammelende Antonovs en Iljoesjins blijken uitermate geschikt voor de hobbelige landingsbanen van Afrika, waar ze talloze keren zouden zijn neergestreken om wapens af te leveren. Volgens VN-beweringen kocht Boet, die de bijnaam ‘Handelaar des doods’ verwierf, ooit in één jaar tijd zestig vliegtuigen om zijn onfrisse transporten uit te voeren. Iets wat hij op zijn eigen website mopperend ontkent. De Rus stelt dat hij hoe dan ook nooit clandestien heeft geopereerd. Waarom hij niettemin altijd op de loop was en in onder meer België, Zuid-Afrika en de Verenigde Arabische Emiraten woonde, blijft onduidelijk.

Bekijk hier al onze sportvideo's: