Beruchte NSB’ers kochten Joodse huizen op in Arnhem

Marinus Barend Scheybeler, commandant van een Weerbaarheidsafdeling (WA) van de NSB, profiteerde in de oorlogsjaren optimaal van de Duitse bezetting. Hij bezat aan het eind van de oorlog twaalf huizen van Joodse Arnhemmers. 

Ook kon hij tijdens een zitting van het Bijzonder Gerechtshof, januari 1949 geen aannemelijke verklaring geven voor 75.000 gulden aan contant geld. Omgerekend zou het nu om circa 450.000 euro gaan. 

In totaal zijn vanaf 1942 ruim driehonderd panden van Joodse Arnhemmers op last van de Duitse bezetter onteigend en verkocht. Minstens 170 profiteurs vanuit het hele land profiteerden ervan, onder wie NSB’ers en pro-Duitse makelaars, advocaten en notarissen. Ruim 50 opkopers kwamen uit de stad zelf.

Ze kochten in oorlogstijd woningen voor minder dan een derde van de toen geldende marktprijs. Voor de verhandelde Arnhemse panden, zoals vastgelegd in de zogenoemde Verkaufsbücher van de Duitsers, werd destijds al ruim 2 miljoen gulden betaald.

Uit onderzoek van deze krant is naar voren gekomen dat nog veel meer Joodse huizen in Arnhem in beslag zijn genomen, dan uit de zeventien van de nog achttien bestaande delen van de zogenoemde Verkaufsbücher blijkt. Eén deel ontbreekt.

Scheybeler kocht in 1942 onder meer voor 23.500 gulden zeven panden aan de Goudwindestraat in Arnhem-Zuid. Dit rijtje huizen was eigendom van de Joodse weduwe Sophie Elzas-Schaap. De Arnhemmer viel destijds bij zijn plaatsgenoten al op door zijn ‘stompzinnig vertoon van bruutheid’, meldde de Arnhemsche Courant, januari 1949, naar aanleiding van de strafzaak. 

Zo deed hij zich tijdens een koop van goederen voor als anti-Duits. Als de koopman met Scheybeler begon mee te schelden, kwam de NSB’er later terug met leden van de Sicherheitsdienst (de inlichtingendienst van de Duitsers) om de koopman te arresteren.

De koopwaar was voor Scheybeler. De Arnhemmer maakte het volgens de Arnhemsche Courant op een gegeven moment zelfs zo bont dat de NSB hem liet opsluiten. Kort daarna werd hij door de NSB uit hun organisatie gegooid.