Een duik in de nieuwe prijslijsten, geldig vanaf 1 juli, laat opmerkelijke effecten van de nieuwe regels zien. Allereerst valt op dat auto's die relatief meer benzine verbruiken en meer schadelijk uitlaatgas uitstoten, soms tienduizenden euro’s goedkoper worden. Zo daalt de prijs van de sportiefste Honda Civic, de 320 pk sterke Type-R, met ruim 6.500 euro en is het topmodel van de Ford Mustang (voorzien van een vette, dorstige 5,0-liter V8) zelfs bijna 20.000 euro goedkoper geworden. En dat terwijl de consumentenadviesprijs van een zuinige Ford Puma mild hybride met een 1.0 Ecoboostmotor per 1 juli ineens 500 euro hoger ligt.

Het is het gevolg van nieuwe Europese regelgeving die in het Nederlandse belastingklimaat tot chaotische taferelen in de prijslijsten leidt.  Wie in Nederland een nieuwe auto koopt, betaalt daarvoor bovenop de btw een extra aanschafbelasting. De hoogte van deze bpm (Belasting van Personenauto’s en Motorrijtuigen) is al jaren afhankelijk van de CO2-uitstoot van de auto: hoe meer CO2 een model per kilometer in de lucht spuugt, hoe hoger het bedrag.

Voorheen waren de bpm-bedragen gebaseerd op een methode waarmee het gemiddelde brandstofverbruik (en dus de uitstoot) van auto’s in een testlaboratorium werd gemeten. Deze nedc-meting (New European Driving Cycle, die in de basis al stamt uit de jaren 70) wordt per 1 juli definitief vervangen door een nieuwe manier van meten, de wltp-methode. Die is ontwikkeld na jarenlange kritiek op de volgens velen onrealistische verbruikscijfers van auto’s. 

Met deze ‘Worldwide harmonised Light vehicles Test Procedure’ wordt meer het verbruik van auto's in de praktijk nagebootst. De auto staat niet langer alleen maar stil op een rollenbank, er wordt nu ook op de weg mee gereden. Door deze aanpassing van de meetmethode rolt er in veel gevallen een andere CO2-uitstoot uit dan bij de nedc-meting en dat zie je in Nederland terug in de hoogte van de bpm.

,,Wat we zien is dat het werkelijk alle kanten op gaat”, zegt Maarten Palthe van onderzoeksbureau JATO, dat de prijsverschillen van 2.200 auto’s heeft geanalyseerd. ,,Over het algemeen kan je zeggen dat de prijzen van auto’s licht worden gedempt door de nieuwe bpm-regels: waar je per 1 januari van dit jaar nog gemiddeld 13.100 euro betaalde aan aanschafbelasting, daalt dat gemiddelde per 1 juli iets naar 12.775 euro. Maar dat is een gemiddelde, op modelniveau zien we juist hele vreemde uitschieters.”

,,Op de meeste modellen van Toyota en Lexus hebben de nieuwe regels nauwelijks invloed, omdat wij al relatief laag zitten qua CO2-uitstoot. Daar scheelt het soms een paar honderd euro in positieve of negatieve zin, afhankelijk van de uitvoering‘’, aldus Guido Roozekrans van Louwman & Parqui, de importeur van Toyota en Lexus. ,,Maar wij zien twee uitschieters bij de V8-benzinevarianten. Zo gaat de Lexus LC 500 ongeveer 12.000 euro in prijs omlaag terwijl de RCF zo’n 10.000 euro betaalbaarder wordt.” Bij Opel wordt de Astra goedkoper omdat die beter scoort in de wltp-test, meldt woordvoerder Jeroen Maas: ,,Die voordelen berekenen wij door aan de consument, omdat wij voorlopig de netto catalogusprijzen gelijk houden.”

De vreemde verschillen bij de diverse modellen hebben meerdere oorzaken. Ten eerste tellen de opties van een auto voortaan mee voor de CO2-uitstoot, terwijl de nedc-methode die informatie negeerde. Alles wat invloed heeft op het gewicht, de rolweerstand of de luchtweerstand van de auto heeft daardoor gevolgen. Een Ford Focus met een trekhaak (gewicht), bredere banden (rolweerstand) en een achterspoiler heeft dus een hogere CO2-uitstoot dan een exemplaar zónder die opties, waardoor je voor zo’n aangeklede versie meer bpm betaalt. Daardoor kan dezelfde auto na 1 juli ineens een stuk duurder zijn.

Ten tweede hanteert de wltp-cyclus andere ‘schijven’ dan de nedc deed. Hoe meer CO2 een auto uitstoot, hoe hoger de schijf waarin hij valt. Opmerkelijk genoeg is de bovengrens van de vijfde en hoogste schijf verhoogd, en dat is meteen de verklaring voor de prijsdaling bij minder zuinige en minder schone auto’s. Voorheen betaalde je 424 euro bpm voor elke gram CO2 boven de 150 gram, tegenwoordig is dat 408 euro voor elke gram boven de 180 gram. Bij bijvoorbeeld de Ford Mustang 5.0 V8, met z’n CO2-uitstoot van 270 gram per kilometer, scheelt dat dus aanzienlijk.

De nieuwe regels zorgen met andere woorden voor een wirwar aan prijzen en detailverschillen. En mede daardoor is de bpm nog altijd een doorn in het oog van diverse belangenclubs, zoals brancheorganisatie Bovag. Woordvoerder Tom Huyskens: ,,Laat ik vooropstellen dat wij blij zijn met de invoering van wltp, want het geeft een veel accurater beeld van het verbruik van een auto dan nedc deed. Maar de ongekende brij aan prijzen geeft eens te meer aan hoe onwenselijk het is dat wij als vrijwel enige land in Europa die bpm nog hebben. Het levert zo veel ongewenste bijeffecten op.”

Het feit dat autokopers soms honderden euro’s duurder uit zijn in de showroom, strookt volgens Huyskens ook niet met de belofte die toenmalig staatssecretaris van Financiën Wiebes deed in 2017. ,,Toen werd gesteld dat de autokoper niet de dupe mocht worden van het feit dat wij in Europa een nieuwe manier van meten hanteren. En nu zie je dat toch gebeuren.

,,Dit systeem is niet eerlijk voor de consument, maar het levert de overheid nu eenmaal veel geld op. Volgens onderzoek van KPMG dat wij hebben laten uitvoeren is er tussen september 2017 (toen gold de nedc 2.0-regel, red.) en 1 juli van dit jaar 600 miljoen euro extra aan bpm opgehaald. Vanaf 1 juli hebben we het nog steeds over structureel 200 miljoen euro per jaar dat automobilisten aan extra belasting betalen. Dat kan wat ons betreft niet de bedoeling zijn.”