Uitlaatgassen van diesel- en benzineauto's kosten de samenleving tientallen miljarden euro's. © Shutterstock

Elke diesel kost ons 15.000 euro door giftige uitlaatgas en fijnstof

Iedere dieselauto berokkent de samenleving door giftige uitlaatgassen en fijnstof bijna 15.000 euro aan gezondheidskosten. Dat becijferen Milieudefensie en Oxford University.

David Bremmer en Marcia Nieuwenhuis 20-12-18, 06:00

Dat auto's slecht voor de gezondheid zijn is al lang bekend. Jaarlijks sterven tussen de 6.700 tot 12.900 mensen prematuur door het decennia lang inademen van vervuilde lucht. Die zorgen voor talloze longkankergevallen, COPD en hartziekten. Bijna 7.000 volwassen en 12.400 kinderen krijgen ieder jaar chronische bronchitis.

Britse wetenschappers van de universiteit van Oxford en die van Bath hebben nu berekend wat al die vieze lucht de samenleving kost. De vervuiling ontstaat doordat stikstofdioxide en fijnstof via de uitlaat de lucht in geblazen wordt. Fijnstof ontstaat verder door slijtage van banden, remmen en de weg.

De onderzoekers komen tot hun schatting door de medische kosten van luchtvervuiling gerelateerde ziekten zoals COPD op te tellen. Ook is aan verloren en door ziekten kwalitatief mindere levensjaren een geldbedrag verbonden.

Verder lezen na de foto

De ruim 9 miljoen personenwagens en bestelauto's zorgen voor enorme luchtvervuiling, met name de dieselauto's. Ook vrachtwagens en bussen zorgen voor vieze lucht.

Op initiatief van Milieudefensie zijn de uitkomsten vervolgens aangepast aan Nederland. De resultaten liegen er niet om: de ruim 9 miljoen in Nederland rondrijdende auto’s en bestelwagens leveren de maatschappij 50 miljard euro gezondheidsschade op.

Per auto betreft het 4.000 euro over de hele levensduur: veertien jaar voor een personenwagen, tien jaar voor een bestelauto.

Bovengenoemd bedrag is een gemiddelde, met name diesels stoten véél meer giftige dampen uit. Iedere dieselwagen kost de maatschappij liefst 14.700 euro. Ze zijn daarmee verantwoordelijk voor driekwart van de gezondheidskosten, 37,3 miljard euro in totaal.

Benzineauto's leveren ‘slechts’ 1.600 euro schade op, elektrisch auto's zijn met 900 euro per voertuig de beste keus voor de samenleving. Bestelwagens kosten zelfs 16.800 euro. Van alle 8,3 miljoen personenwagens rijden er 1,3 miljoen (16 procent) op vervuilende diesel, van de bestelwagens, vrachtwagens en bussen echter ruim 95 procent.

Ons onderzoek maakt inzichtelijk hoeveel gezondheidsschade auto's opleveren
Christian Brand, Oxford University

Werkelijke uitstoot

Volgens onderzoeker Christian Brand van Oxford University zijn de Nederlandse uitkomsten vergelijkbaar met de Britse. ,,De meeste mensen weten dat auto's schadelijke stoffen uitstoten, maar ze realiseren zich niet hoe zorgelijk dat is,” vertelt Brand vanuit Groot-Brittannië. ,,Ons onderzoek maakt dat inzichtelijk.”

Hij legt uit dat in het onderzoek de werkelijke uitstoot is meegenomen en niet de in lab-testen gemeten emissies. Die komen veel lager uit en bleken in 2015 bovendien gemanipuleerd door autofabrikanten als Volkswagen. ,,De werkelijke vervuiling is veel groter.”

De schatting is conservatief, niet alle gezondheidskosten zijn meegenomen. Ook schade aan ecosystemen en de gevolgen van Britse en Nederlandse uitstoot in het buitenland zijn niet verdisconteerd. Lucht trekt zich immers niets van grenzen aan. Schade aan monumentale panden is eveneens niet meegerekend.

Gezondheidswinst

De overheid doet te weinig aan het schoner maken van de lucht
Anne Knol, Milieudefensie

Longarts Hans in 't Veen is content met het onderzoek. ,,Auto's vormen een belangrijke bijdrage aan de luchtvervuiling in Nederland, samen met luchtvaart, scheepvaart en intensieve veehouderij. Iedere verlaging van de uitstoot van giftige uitlaatgassen en fijnstof betekent gezondheidswinst.”

Volgens Milieudefensie blijft de overheid te weinig oog houden voor vieze lucht. Zo hanteert Nederland de lagere EU-normen voor luchtvervuiling en niet de strengere eisen van Wereldgezondheidsorganisatie WHO. ,,De overheid investeert vooral in méér auto’s en wegen,” zegt Anne Knol, campagneleider verkeer.

De belangenclub pleit voor duurzamer vervoer, dat beschikbaar is voor iedereen, zoals een goede OV en fietsinfrastructuur. ,,Sommige mensen zijn afhankelijk van hun auto om ergens te kunnen komen, die moet je een duurzaam alternatief bieden. Wie toch vervuilt, zal eerlijk moeten betalen voor die vervuiling in plaats van de kosten af te wentelen op de maatschappij. Bijvoorbeeld door te betalen voor de kilometers die je rijdt.’’

Milieudefensie stelt dat zelfs forse auto- en brandstofbelastingen de kosten niet dekken die auto's meebrengen.

Bewoners van huizen langs de Amsterdamse ringweg A10 protesteren in 2011 tegen het opheffen van de 80-kilometerzones. © FBF.NL Fotografie

Publieke opinie draait

Longarts In ‘t Veen, specialist in het Rotterdamse Franciscus Gasthuis, ziet de publieke opinie gelukkig langzaam keren. ,,Mede door Milieudefensie, credits voor hen,” zegt de specialist die eind vorig jaar in een brandbrief aan de Tweede Kamer maatregelen vroeg tegen vieze lucht, samen met 170 longartsen.
,,Helaas blijft er een groep Nederlanders met enorme oogkleppen op, die het probleem niet wil zien.”

Ook Britse onderzoeker Brand ziet steeds meer aandacht voor het belang van schone lucht. ,,Luchtvervuiling geldt tegenwoordig als een ernstig maatschappelijk probleem, zeker sinds Dieselgate. Het is een beetje zoals roken in de jaren ‘80 en ‘90. Talloze lokale overheden komen nu met zero emissiezones en verbieden oudere vieze diesels.”

Zelf is hij zich door het onderzoek ook bewuster van het probleem. ,,Ik ben eigenaar van een dieselbusje, dat is de ergste categorie. De volgende keer koop ik een elektrische.”