Ooit denderden er reusachtige monsters over deze planeet. Bulderend stampten ze over bergwegen en door moerassen, daarbij de aarde verschroeid achterlatend. Nee, we hebben het niet over de dinosauriërs, maar over de Groep B-rallywagens uit de jaren tachtig. Met vermogens tot 650 pk uit enorm opgefokte turbomotoren raceten deze compacte racebolides als benzinebommen op wielen langs duizenden bomen met snelheden die opliepen tot ver boven de 200 kilometer per uur. Wanneer je nu de beelden van toen bekijkt, slaat de schrik je alsnog om het hart.

De regels bepaalden destijds dat je ook een aantal nagenoeg identieke straatauto’s moest maken voordat je als fabrikant met zulke racemonsters aan het wereldkampioenschap rally mocht meedoen. Deze ‘homologatiemodellen’ leidden tot prachtige creaties als de Lancia Delta S4, de Peugeot 205 Turbo 16, de MG Metro 6R4 en de Ford RS200. Stuk voor stuk vierwielaangedreven, snel en dankzij de uitgebouwde wielkasten prachtig om te zien. Peperduur, zeker nu, want deze modellen zijn enorm in waarde gestegen.

Toen in 1986 de Groep B verboden werd na enkele dodelijke ongevallen, werd het ook stil rondom de echte 4x4-turbobommen voor op straat. In de jaren negentig was er nog een korte naverbrander met auto’s als de Subaru 555 Impreza en de Mitsubishi Lancer Evo. Ook Ford kwam nog met een stoere Focus RS500, maar daarna werd het stil en moesten we het doen met veelal voorwielaangedreven ‘hot hatchbacks’, die hooguit zijn voorzien van een iets snellere motor en wat stoer ogende op- en aanbouwdelen.

Maar nu is er de Yaris GR. Toegegeven, toen we hoorden dat Toyota de Yaris zou nemen als rally-special liepen we niet direct warm. Zeker niet na de toevoeging dat er een driecilinder onder de kap zou liggen. Maar de kale cijfers spreken tot de verbeelding. De motor is namelijk 260 pk sterk en de auto weegt net iets meer dan 1200 kilo. Er is vierwielaandrijving én de wetenschap dat de Yaris GR geen straatauto met rally-pakket is, maar een rally-auto met straatpakket. Dat zijn vreugde-verhogende mededelingen voor de liefhebbers.

Het idee voor de Yaris GR ontstond toen Toyota in 2015 zijn terugkeer naar het World Rally Championship (WRC) aankondigde. Toen stond meteen vast dat er een op de rallysport geïnspireerd sportmodel moest komen. De technologische ervaring die Toyota tijdens het rijden van rally’s op het hoogste niveau opdoet, zou dan gebruikt kunnen worden voor de ontwikkeling van deze rallyauto voor op de openbare weg. De GR Yaris is ontwikkeld door Toyota GAZOO Racing, de autosportdivisie van Toyota die succesvol meedoet aan het WRC.

Het heeft geleid tot een auto die inderdaad rally-genen verraadt. Bij het instappen overheerst in eerste instantie de teleurstelling over de (te) hoge zitpositie, maar zodra de motor wordt gestart blijkt al direct dat hier iets bijzonders staat te gebeuren. En inderdaad, wanneer je een Yaris GR hoort wegrijden met enig geweld, spitsen alleen extreme milieufreaks niet de oren. Behalve de scherpe roffel van de driecilinder zijn ook sissende geluiden van afblazende overdrukventielen hoorbaar. Prachtig! Binnen wordt een mogelijk gebrek aan geluidssensaties gecompenseerd door extra bastonen via de speakers, net zoals veel andere concurrenten dat tegenwoordig doen.

Het ontwikkelingsteam werkte nauw samen met Tommi Mäkinen Racing van viervoudig wereldkampioen rally-rijden Tommi Mäkinen. De testrijders benadrukten het belang van lichtgewicht materiaal en dus heeft Toyota voor de Yaris veelvuldig gebruikgemaakt van aluminium en koolstofvezel. Alhoewel de GR Yaris is gebaseerd op de nieuwe vijfdeurs Yaris, heeft het sportmodel een driedeurs carrosserie met een lagere daklijn. Dit heeft geleid tot meer downforce terwijl de vlakke onderzijde een positief effect op de stroomlijn onder de auto heeft.

De motor van de GR Yaris is volledig nieuw. Deze 1,6 liter turbobenzinemotor is de lichtste die er bestaat en tevens de krachtigste driecilinder ter wereld. Met een vermogen van 261 pk (192 kW) bij 6.500 toeren en een maximumkoppel van 360 Newtonmeter, accelereert de Yaris vanuit stilstand in slechts 5,5 seconden naar een snelheid van 100 km/uur. De topsnelheid is begrensd op 230 km/uur. Voor de nerds: met een leeggewicht van 1.280 kilogram heeft de GR Yaris een pk-gewichtsverhouding van 4,9 kilogram per pk. Dat betekent dat ieder ‘paard’ in de Yaris slechts 4,9 kilo hoeft voort te sleuren, dit is vergelijkbaar met auto's als de Golf R of Audi S3.

Alhoewel de GR Yaris gebaseerd is op de nieuwste generatie vijfdeurs Toyota Yaris, zijn de enige exterieurovereenkomsten de koplampen, de buitenspiegels, de achterlichten en de haaienvin-antenne op het dak. Al het andere is aangepast om op die manier de meeste downforce en beste stroomlijn en stabiliteit te krijgen. In vergelijking met de standaard Yaris ligt de motor ruim twee centimeter verder naar achteren. Dit heeft een positief effect op de gewichtsverdeling, de rijdynamiek en het zwaartepunt. De motor is gekoppeld aan een handmatig te bedienen zesbak die speciaal ontwikkeld is om hoge toerentallen aan te kunnen.

Het interieur is vooral functioneel. De versnellingspook is vijf centimeter hoger op de middenconsole geplaatst en zit dichter bij het stuurwiel zodat de bestuurder sneller en intuïtiever kan schakelen. De schakelwegen zijn ultrakort. De GR Yaris is uitgerust met een mechanische handrem die tijdens rally’s van pas kan komen in snel genomen bochten. Net voor de versnellingspook zit de GR-Four keuzeschakelaar met de standen Normal, Sport en Track. Het zorgt ervoor dat er altijd tractie is ongeacht de kwaliteit van het wegdek. De permanente vierwielaandrijving is eenvoudig van ontwerp en weegt weinig.

De versnellingsbak is een van de grootste heerlijkheden van de Yaris. De slagen zijn kort en precies en door de hogere positie grijp je nooit mis. Het voelt een beetje als schakelen in een Mazda MX-5, alleen is hier de ‘punch’ wat groter wanneer je het gaspedaal intrapt. Helaas voor Toyota duurt het echt wel even voordat deze op stoom is. Het opspoelen van de turbo voelt wat ‘old school’ aan en alhoewel dat doet denken aan de turbo’s van rally-auto’s uit het verleden, is dit vast niet iets wat Toyota bewust heeft gedaan.

Er is meer kritiek. Ten aanzien van de lage voorruit bijvoorbeeld. Toyota-topman Akyo Toyoda en zijn Japanse testteam kunnen vast prima tussen de binnenspiegel en de naar boven uitstekende centrale display doorkijken, maar voor een beetje langer dan gemiddelde Europeaan wordt het zicht hier aardig ingeperkt. Ook is de besturing niet direct genoeg. Wie in zo'n auto rijdt wil een sneller reagerend stuur dat na een kwartslag al bijna een haakse bocht om kan. 

De bediening van het GR-Foursysteem wordt elektronisch geregeld, met drie rijstanden die de bestuurder kan kiezen op basis van zijn voorkeur of de rijomstandigheden. De mogelijkheden zijn: Track (aandrijving 50:50, voor hoge snelheden onder alle wegomstandigheden, van droog tot besneeuwd), Sport (30:70, met de focus op de achterwielaandrijving) en Normal (60:40, de standaardrijstand, het meest geschikt voor dagelijks gebruik).

Tijdens de ontwikkeling van de GR Yaris lag de focus op gewichtsbesparing en de Yaris weegt dan ook slechts 1.280 kilogram. Het dak is van koolstofvezel en dat leidt tot een gewichtsbesparing van 3,5 kilogram in vergelijking met een stalen dak. De motorkap, de achterklep en portieren zijn gemaakt van aluminium, wat leidt tot een gewichtsbesparing van ongeveer 24 kilogram. Ook de speciale gesmede lichtmetalen wielen met ultrastijve spaken hebben geleid tot een verdere gewichtsreductie.

De meest sportieve GR Yaris Performance staat op lichtere, gesmede lichtmetalen BBS-wielen met een 10-spaaks design en Michelin Pilot 4S high-performance banden, speciaal ontworpen voor extra grip, stabiliteit en controle bij hoge snelheden. De GR Yaris Performance is verder ook voorzien van anders afgestelde vering met stijvere veren en stabilisatorstangen, aangepaste schokdempers en een aangepaste elektronische stuurbekrachtiging. De GR Yaris Performance is tevens uitgerust met Torsen limited-slip differentiëlen voor en achter. Die garanderen nog betere prestaties en meer grip.

De carrosserie is deels extra doorgelast en voorzien van meer lijm voor een nog steviger carrosserie. Ook de wielophanging werd aangepast en de remmen van de GR Yaris zijn qua grootte vergelijkbaar met die van de GR Supra, Het remsysteem is volgens Toyota berekend op circuitgebruik en qua prestaties vergelijkbaar met remsystemen uit prestatiegerichte auto’s in het hogere C-segment. Het allermooiste is de rally-handrem: Als je er aan trekt terwijl de auto nog in beweging is, ontkoppelt het vierwielaandrijvingssysteem automatisch de achteras voor een mooie handremslip om de auto te ‘zetten’ in krappe bochten.

De sportstoelen bieden veel steun zodat ook tijdens sportief rijden een stabiele en stevige zithouding kan worden gehandhaafd. De stoelframes zijn zowel licht als zeer stijf. De sportstoelen bieden een optimale drukverdeling waardoor het voor de bestuurder gemakkelijker en comfortabeler wordt een ​​goede, betrokken zithouding aan te houden. De bestuurdersstoel is in hoogte verstelbaar. Het driepaaks stuurwiel is met leder bekleed en biedt veel grip. Bij het bepalen van de rijpositie hebben engineers rekening gehouden met de grootte, vorm, positie en hoek van de pedalen. De aluminium geperforeerde pedalen zijn afgestemd op het hoge prestatieniveau van de GR Yaris en sportieve rijtechnieken zoals ‘heel-and-toe shifting’.

De door Toyota GAZOO Racing ontwikkelde en op het wereldkampioenschap rally geïnspireerde GR Yaris is leverbaar vanaf 50.495 euro. Dat is bijna 10.000 euro lager dan de eerder afgegeven prijsindicatie van 60.000 euro omdat de CO2-uitstoot lager dan verwacht is uitgevallen. Voor 2020 is de GR Yaris in Nederland uitverkocht. De exacte beschikbaarheid voor 2021 is nog niet bekend. Toyota levert de GR Yaris als Premium of Performance-uitvoering.