14 tieners gewond door blikseminslag bij militaire oefening, leerling (18) met traumaheli afgevoerd

VIDEOOp de voormalige Koningin Wilhelminakazerne in Ossendrecht is vanochtend een ernstig ongeluk gebeurd. Een groep militairen in opleiding is geraakt door de bliksem. Een van hen, een 18-jarige man, is zwaargewond per traumahelikopter naar het ziekenhuis in Antwerpen gebracht. Hij heeft zware brandwonden en ernstige longschade, maar is buiten levensgevaar. Dertien anderen raakten lichtgewond. Zij zijn zelf niet geraakt, maar stonden in de buurt van de jongen die zwaargewond raakte.

Sebastiaan Quekel, Tim Besters, Hanneke Keultjes 19 jun. 2019 Laatste update: 16:51

De gewonden door de blikseminslag zijn 16, 17 en 18 jaar oud en volgen de opleiding Veiligheid en Vakmanschap (VeVa). Daarbij combineren jongeren een mbo-opleiding met praktijkweken bij de marine, landmacht en luchtmacht. Ze zijn daarmee verzekerd van een stage bij een van de krijgsmachtonderdelen en worden voorbereid op een functie bij Defensie.

Eerstejaars

De bedoeling was dat de eerstejaars van dinsdag tot donderdag op de Ossendrechtse heide zouden verblijven. Dat is een open vlakte met bospercelen. Hier kregen ze training in hoe je het effectiefst een bepaald gebied kunt beveiligen.

Volgens een woordvoerder van Defensie was er voor de begeleiders geen aanleiding om de militaire oefening af te breken. ,,Waarom de afweging is gemaakt om al dan niet buiten te blijven, weet ik niet. Maar vaststaat dat er altijd rekening wordt gehouden met extreme weersomstandigheden’’, meldt Sydney Plankman van Defensie.

‘Heel akelig’

Minister Ank Bijleveld van Defensie noemt het ongeval met de aspirant-militairen ‘heel akelig’. ,,Ik was bij de opening van het Centraal Militair Hospitaal in Utrecht en ik hoorde het net daarvoor. Ik ben echt enorm geschrokken. Bliksem is iets heel onvoorspelbaars.’’

In zo’n geval, zegt Bijleveld, hoop je op snelle en goede zorg en dat de families op de hoogte worden gesteld. ,,Ik heb begrepen dat dat inmiddels is gebeurd. Meer kun je niet doen.’’ Volgens de CDA-bewindsvrouw is de zwaargewonde per traumaheli naar Antwerpen gebracht, omdat dit het dichtstbijzijnde ziekenhuis is. Ook alle andere studenten gingen sowieso voor controle naar het ziekenhuis.

Een onafhankelijke inspectie gaat onderzoek doen naar het voorval. ,,Dat is gebruikelijk bij dit soort ernstige incidenten’’, meldt Defensie.

‘Flinke oplaaier’

Bij blikseminslag komt zo ontzettend veel kracht vrij dat ook mensen die in de buurt staan een flinke oplaaier krijgen
Arjan Hoogkamer , deskundige op het gebied van bliksem(-beveiliging)

Dat er in één klap zo veel gewonden vallen als gevolg van bliksem, is niet zo gek als het lijkt. ,,Bij blikseminslag komt zo ontzettend veel kracht vrij dat ook mensen die in de buurt staan een flinke oplaaier krijgen’’, vertelt Arjan Hoogkamer, deskundige op het gebied van bliksem(beveiliging).

Dat beaamt Michaël Bertels, projectleider veilig optreden bij elektra van Brandweer Nederland. ,,Elektriciteit zakt in de ondergrond en zoekt vervolgens zijn weg naar aarde. Dat zullen de jongens die daar in de buurt stonden wel in hun benen gevoeld hebben.’’

De bliksem sloeg in in de buurt van een bosrijke omgeving. Volgens Hoogkamer is het zeer onverstandig om met onweer het bos in te gaan. ,,De kans is groot dat de bliksem op een boom inslaat. Die kracht bereikt vervolgens de bodem en dan bevind je je in een levensgevaarlijke situatie. Absoluut niet doen, dus.” Bertels is het daarmee eens. ,,Als je bliksem ziet aankomen, moet je schuilen. Niet onder een boom, maar ergens binnen.”

Vaakst in West-Brabant

Volgens Arjan Hoogkamer sterven jaarlijks wereldwijd redelijk veel mensen aan de gevolgen van blikseminslag. ,,Ze zeggen dat de kans heel klein is dat het je overkomt, maar het komt stiekem best wel vaak voor.” Naar buiten gaan met onweer raadt Hoogkamer dan ook sterk af, maar mocht het simpelweg niet anders gaan dan kan een bliksemafleider uitkomst bieden. ,,Wanneer je zo’n installatie op het dak van een woning plaatst en dan naar buiten gaat, dan ben je in principe veilig.”

Onweersbuien als vanochtend komen relatief het vaakst voor in het westen van Brabant. ,,Dat komt door het hoge water in de Delta en de Brabantse Wal. Een onweerswolk moet daar vaker klimmen dan op andere plekken in Nederland”, legt Hoogkamer uit.

Blikseminslagen

In het hele land komen vandaag lokaal stevige onweersbuien voor. De buien trokken in het zuidwesten het land binnen. Het KNMI meldt dat de buien plaatselijk gepaard gaan met hagel en windstoten tot ongeveer 75 kilometer per uur.

Door blikseminslagen hebben er branden gewoed in een huis op een vakantiepark in Cadzand (Zeeland) en een woning in Spijkenisse. Bij de branden vielen geen gewonden. Later op de ochtend moest de brandweer uitrukken voor een uitslaande brand in een schuur met een rieten kap in het Brabantse Waspik. Een woordvoerder van de brandweer meldde dat die brand mogelijk ook te wijten is aan een blikseminslag. De schuur is verloren.

Wat doet VeVa?

De veertien aspirant-militairen die vandaag gewond raakten op een militair oefenterrein in het Brabantse Ossendrecht zijn leerlingen van de mbo-opleiding Veiligheid en Vakmanschap (VeVa). Hier worden leerlingen klaargestoomd voor een carrière in het leger.

De opleiding wordt gegeven aan meer dan dertig roc’s in het land. Leerlingen combineren de opleiding met praktijkweken bij een van de onderdelen van Defensie. Er zijn tien vakrichtingen, zoals bedrijfsautotechniek, beveiliging, ICT en logistiek. Militaire instructeurs verzorgen delen van de opleiding op de scholen.

De VeVa is in 2009 opgezet. De VeVa is belangrijk voor het ministerie van Defensie, omdat het met een groot personeelstekort kampt. In 2015 bedroeg het aandeel van de VeVa’s in de instroom van de krijgsmacht 45 procent.

Defensie komt duizenden mensen tekort. Op 1 januari ging het om 8363 militaire functies en 229 burgerfuncties. Bij de militairen zijn het voornamelijk lagere functies. Van het aantal sollicitanten valt gemiddeld 75 procent uit tijdens het keurings- en selectieproces.