De toename is de sterkste sinds 1989. Veilig Verkeer Nederland (VVN) spreekt van ‘een forse dreun voor de verkeersveiligheid’. Vooral de provincie Noord-Brabant scoort slecht. Daar is een stijging te zien van liefst 53 procent: van 98 naar 150 doden. Dat blijkt uit de verkeersdodencijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). 

Gedeputeerde Christophe van der Maat, die gaat over mobiliteit rouwt: ,,Bij het horen van het getal 150 schieten alle treurige verhalen van de slachtoffers door mij heen. Ik baal enorm, hier word je verdrietig van, zeker als je bedenkt wat wij aan verkeersveiligheid doen.’’ De provincie Noord-Brabant lanceerde in 2012 de campagne ‘Brabant gaat voor NUL verkeersdoden'. 

Verkeersexperts kunnen nog geen directe verklaring geven waarom het aantal doden juist in Brabant zo sterk stijgt. Wel valt op dat in Brabant meerdere ongelukken gebeurden met relatief veel slachtoffers. In Helmond kwamen in één klap vijf inzittenden om bij een crash met een bestelbusje. Een ongeval met een stint in Oss kostte vier kinderen het leven.

Maar ook in veel andere provincies steeg het aantal verkeersdoden. Zo nam het aantal slachtoffers in Gelderland toe van 83 naar 93, in Noord-Holland van 81 naar 90 en in Limburg van 46 naar 58. Positieve uitschieter is Overijssel: daar daalde het aantal verkeersdoden juist van 65 naar 49. 

Uitgesplitst naar vervoersmiddel stierven 233 automobilisten en inzittenden, 228 fietsers, 54 voetgangers, 44 scootmobielrijders, 42 motorrijders en 38 brom- en snorfietsers. Oudere fietsers (50-plus) en jonge automobilisten zijn relatief vaak slachtoffer.

Vraag is hoe het aantal doden weer omlaag kan. Het kabinet heeft een strategisch plan klaar liggen om de verkeersveiligheid de komende jaren met tientallen landelijke en lokale maatregelen te verbeteren. Zo trok verkeersminister Cora van Nieuwenhuizen vorig jaar 50 miljoen euro uit om ‘dodenwegen’ veiliger te maken. Maar volgens verkeersexperts  moet er véél meer geld bij.

Directeur Peter van der Knaap van SWOV, de belangrijkste adviseur van het kabinet op het gebied van verkeersveiligheid, wil dat het kabinet daarvoor een deel van het miljardenoverschot op de begroting gebruikt. ,,De komende dertig jaar moeten we denken aan 15 miljard euro.’’

Met die zak geld wil de adviseur wegen beter inrichten en meer handhaven. ,,Elk jaar vallen er tientallen doden in 30-kilometerzones, omdat deze niet overal goed zijn ingericht en automobilisten daar structureel te hard rijden. Op 50-kilometerwegen moeten aparte fietspaden komen en bermen op provinciale wegen en rijkswegen kunnen vaak nog veiliger.”

Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen ziet Nederland niet meer als gidsland qua verkeersveiligheid. ,,Een toppositie moet je onderhouden en dat doet de overheid niet. Nu ligt er wel een mooi plan, maar dat heeft geen enkel effect op de echte wereld. Er gaat veel te weinig geld naar verkeersveiligheid.” 

Volgens Tertoolen is de toename te wijten aan een cocktail van factoren. ,,De Nederlandse wegen zijn afgelopen decennia veel voller geworden, verder gebruiken automobilisten en verkeersdeelnemers hun smartphone te veel.” De politie handhaaft veel te weinig, ook op andere terreinen in het verkeer. ,,De pakkans voor rijden onder invloed van drank of drugs is veel te klein.” 

Verkeersminister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) is niet verrast door het slechte nieuws van het stijgend aantal verkeersdoden. ,,Deze cijfers maken eens te meer duidelijk: we moeten met elkaar echt extra stappen zetten.” Haar streven op de lange termijn blijft helder, laat ze nog weten: nul verkeersslachtoffers. ,,Dat betekent dat nu heel snel de schouders eronder moeten.”