AIVD: IS reorganiseert zich in Turkije

Terreurorganisatie IS gebruikt Turkije om ‘te herstellen, te reorganiseren en nieuwe plannen te smeden’. ,,Het is problematisch dat bij terrorismebestrijding de Turkse belangen niet altijd overeenkomen met de Europese prioriteiten.”

Cyril Rosman 05-11-18, 15:00 Laatste update: 01-02-19, 17:00

Jihadistische terreurdreiging is het nieuwe normaal
AIVD

Dat stelt de Nederlandse inlichtingendienst AIVD in een opmerkelijk constatering over NAVO-partner Turkije in de vanmiddag verschenen publicatie ‘De erfenis van Syrië’. ,,De Turkse autoriteiten treden weliswaar op tegen zowel IS als Al Qaeda, maar geven prioriteit aan het bestrijden van bijvoorbeeld de PKK. IS kan de relatieve rust in Turkije gebruiken om plannen te smeden om zijn nog altijd aanwezige internationale ambities opnieuw vorm te geven.” De PKK is een Koerdische organisatie die geregeld aanslagen pleegt op Turks grondgebied.

De grens tussen Turkije en Syrië werd de afgelopen jaren door jihadisten juist vooral gebruikt om náár Syrië te komen. Nu het kalifaat verloren is, komen sommigen weer terug. Enkele van hen worden opgepakt en vastgezet, waaronder zeker vier Nederlanders. Anderen verblijven er in de luwte of komen terug naar Europa.

De ‘ademruimte en bewegingsvrijheid’ die IS krijgt in Turkije is een van de redenen dat Nederland en Europa nog jaren zullen moeten leven met de dreiging van een terroristische aanslag door jihadisten. ,,Die dreiging lijkt een structureel onderdeel van de Europese samenleving te zijn geworden, het is het nieuwe normaal.” Want dat het kalifaat van IS in Syrië in elkaar is geklapt, heeft er niet voor gezorgd dat de terreurorganisatie geen bedreiging meer vormt voor het Westen. ,,IS weet zich aan te passen aan de nieuwe, maar voor de organisatie zeer vertrouwde werkelijkheid: die van een ondergrondse opstand.”

‘Do it yourself-jihad’

De inlichtingendienst concludeert dat er sinds oktober 2017 wel minder aanslagen door IS zijn gepleegd in het Westen, maar dat de dreiging blijft. Sinds maart van dit jaar claimde de terreurgroep zeker vier aanslagen in België en Frankrijk. Steeds belangrijker wordt daarbij de ‘do it yourself-jihad’, stelt de dienst: aanslagen waarbij de terrorist niet door IS is aangestuurd, maar wel door haar gedachtegoed is gemobiliseerd.

Daar komt nog de dreiging bij die uitgaat van terugkerende Europese ‘jihadveteranen’ of gefrustreerde jihadisten die wel naar Syrië wilden, maar onderweg werden tegengehouden. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor drie van de zeven Nederlanders die enkele weken geleden werden aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een aanslag op een groot, Nederlandse evenement.

Terreurgolven duren zeker 40 jaar

Historici en terrorisme-deskundigen hebben beschreven dat een ‘terreurgolf’ gemiddeld 40 tot 45 jaar duurt. Dat gold voor de golf van anarchistische terreur eind 19e eeuw, voor de anti-koloniale terreur (1920-1960) en voor de ‘Rode’ terreur (zoals die van de Duitse RAF) eind vorige eeuw. De religieuze terreurgolf, zoals onderzoekers hem noemen, ging van start in 1979.

Terreuronderzoekers gingen er bij het vaststellen van die golven vanuit dat ‘dat wat een vader inspireert niet per se ook zijn zoon drijft’. Maar in het geval van Al Qaeda lijkt dat niet op te gaan. Die organisatie schoof onlangs Hamza bin Laden als boegbeeld naar voren, hij is een van de zonen van de 2011 geliquideerde Osama bin Laden, het brein achter de aanslagen in Amerika op 9/11.

Al Qaeda, dat door IS van de troon is gestoten als meest prominente jihadistische terreurgroep, probeert die positie nu weer terug te veroveren. De groep wil profiteren van de nederlagen die IS de afgelopen jaren heeft geleden en is nog steeds nadrukkelijk aanwezig in Noordwest-Syrië.

310 Nederlandse jihadisten
Sinds het uitbreken van het conflict in Syrië en Irak zijn zo’n 310 Nederlandse jihadisten die kant op gegaan, stelt de AIVD. Van hen zijn er 85 om het leven gekomen, zijn er 55 weer terug en verblijven er 35 niet meer in het strijdgebied, maar nog wel ergens in de regio: in een vluchtelingenkamp of in gevangenschap. 135 Nederlanders bevinden zich dus nog wel in het strijdgebied. Driekwart van hen heeft zich aangesloten bij IS, de rest bij groepen die op een of andere manier aan Al Qaeda zijn verbonden.