Dat stelt de inlichtingendienst AIVD in een vanmiddag verschenen studie naar rechts-extremisme in Nederland. ,,Rechts-extremisten doen vaker uitspraken die geweld tegen moslims en de overheid aanmoedigen en verheerlijken. Hoewel zij zelden daadwerkelijk tot geweld overgaan, maakt de AIVD zich zorgen om het klimaat dat in Nederland ontstaat.''

De geheime dienst publiceerde voor het laatst in 2010 een onderzoek naar extreemrechts. Sindsdien is de ideologie gaan verschuiven, meldt de AIVD, antisemitisme en Hitlerverheerlijking hebben plaats gemaakt voor anti-islam en anti-migratieretoriek. ,,Het wordt vaak gecombineerd met ideeën over nationale identiteit. Zo is behoud van Zwarte Piet een jaarlijks terugkerend thema.'' 

De extreemrechtse NVU (Nederlands Volksunie) heeft dit jaar inderdaad aangekondigd tijdens de intocht van Sinterklaas te willen demonstreren, ze deed dat twee jaar geleden ook al in Maassluis. Ook een relatief nieuwe groep als Identitair Verzet richt zich voornamelijk op protest tegen de islam in Nederland.

Naast de actiegroepen is ook een Nederlandse versie van de Amerikaanse  Alt-Rightbeweging ontstaan. Dat gedachtegoed wordt hier vooral uitgedragen door Erkenbrand, een zelfverklaard ‘studiegenootschap’. De groepering organiseert lezingen en andere bijeenkomsten en bestaat waarschijnlijk uit enkele tientallen jongeren, op hun bijeenkomsten wordt gepleit tegen rassenvermenging en voor een ‘blanke etnostaat’. Erkenbrand (Oud-Nederlands voor ‘zuivere vlam’) bestaat voornamelijk uit jonge, witte mannen.

,,Het Nederlandse alt-right probeert hun zeer extremistische gedachtegoed tot gemeengoed te maken. Het moet de weg vrijmaken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt. Als dit doorsijpelt naar het openbaar bestuur, is dat een bedreiging voor de Nederlandse democratische rechtsorde'', zo stelt de AIVD vast. Het gedachtegoed wordt onder meer via sociale media verspreid, opmerkelijk daarbij is dat aanhangers van extreemrechts steeds vaker hun profielen op Facebook verwijderen en overgaan naar VKontakte, een Russische versie van Facebook. ,,Facebook voert actief beleid tegen haatberichten, op VK voelen zij zich wel vrij'', aldus de dienst.

De aanhangers van Erkenbrand, die in 2016 werd opgericht, schurkten vaak tegen het Forum van Democratie van Thierry Baudet aan, bleek vorig jaar uit onderzoek van diverse media. Inmiddels vinden ze Baudet te soft. De politicus heeft eind vorig jaar in een interview met NRC Handelsblad ook afstand genomen van Erkenbrand: ,,Tegen die club zeg ik: hou op, en zoek een andere held. Wij hebben niets met antisemitisme, racisme, geweld, etc. Als mensen dat wel hebben, flikkeren we ze eruit.''

Ook in de buurlanden van Nederland beleeft extreemrechts een opleving. Zo ontstond in België vorige maand commotie over de Vlaamse jongerenorganisatie Schild&Vrienden. Die groepering doet zich voor als opkomend voor gezin en vaderland, maar bleek achter de schermen vooral racistisch en seksistisch. In Duitsland werd deze week zelf een extreemrechtse (vermeende) terreurcel opgerold. De groep noemde zich Revolution Chemnitz en zou binnenkort aanslagen hebben willen plegen op migranten, politiek andersdenkenden en ‘de mediadictatuur en hun slaven’.

In Nederland kwam het in 2016 tot rechts-extremistisch  geweld. Toen gooiden vijf mannen molotovcocktails naar een moskee in Enschede.