Dat blijkt uit een document waarin de rechtspraak zelf stelling neemt in het publieke debat, en hard oordeelt over de stand van zaken. ‘Het structurele tekort aan tijd, geld en aan gekwalificeerde medewerkers binnen de jeugdbeschermingsketen maakt dat het systeem in crisis verkeert,’ zo is te lezen in een notitie van de rechtspraak over jeugdbescherming.

Die crisis mist zijn uitwerking niet in rechtbanken, waar wordt geoordeeld over bijvoorbeeld het onder toezicht stellen van kinderen, maar ook over uithuisplaatsingen. Zo nemen jeugdrechters soms beslissingen die ze eigenlijk niet passend vinden. ‘Gezien de verstopte keten kunnen ze niet anders’, zo is te lezen. Jongeren verblijven daardoor bijvoorbeeld langer op gesloten plaatsen dan volgens de wet zou moeten. 

Jeugdrechters krijgen ook te maken met kwesties die met spoed moeten worden opgelost, omdat problemen te lang zijn blijven liggen. Zaken zijn zwaarder en tijdrovender, dossiers zijn niet altijd compleet. Rechters krijgen rapportages voor hun neus die ‘met zekere regelmaat als ondermaats worden ervaren’. Rapporten van zogenaamde gecertificeerde instellingen (GI’s), die jeugdhulp organiseren en onder toezichtstellingen uitvoeren, worden met name bekritiseerd. Het is voorgekomen dat zo’n rapport ‘evidente onjuistheden’ bevat.

Het is in rapportages sowieso niet altijd duidelijk waar informatie vandaan komt, of die getoetst is en hoe deze tot stand is gekomen. Feiten, meningen en conclusies zijn niet altijd te onderscheiden. Voor onafhankelijk onderzoek zijn amper onderzoekers of deskundigen beschikbaar. Overigens is op sommige plekken in het land ook een structureel tekort aan jeugdrechters.

Als rechters een maatregel opleggen om een kind te beschermen, is de juiste hulp lang niet altijd aanwezig. Er zijn lange wachtlijsten, er is een tekort aan medewerkers en het grote verloop binnen jeugdzorg ‘draagt niet bij aan de kwaliteit’. Kinderen die in het nauw zitten en bescherming nodig hebben, krijgen die op dit moment niet overal. 

Op sommige plekken zijn de jeugdzorgorganisaties helemaal in zwaar weer terecht gekomen. Zo verloor Briedis Jeugdbeschermers, dat toezag op voogdij en ondertoezichtstellingen, dit jaar haar keurmerk vanwege tekortkomingen. Inmiddels is het faillissement uitgesproken en worden de kinderen die onder Briedis vielen elders ondergebracht.  

Er wordt getwijfeld of het zin heeft het jeugdbeschermingsstelsel compleet op de schop te gooien. De tekorten aan gekwalificeerd personeel worden daar immers niet door teniet gedaan, terwijl ze wel voor een ‘substantieel deel de problemen veroorzaken waar de jeugdbescherming nu mee kampt’. Er wordt gewaarschuwd: wachtlijsten worden niet opgelost door alleen het systeem te veranderen, maar het veranderen van het systeem kost wel opnieuw veel tijd, energie en geld. 

Dat het zo spaak loopt in de jeugdzorg ligt op het moment extra gevoelig door het aantal uit huis geplaatste kinderen van ouders die slachtoffer werden van de toeslagenaffaire. Het CBS becijferde dat het gaat om 1115 kinderen, mogelijk zijn het meer. 

Tips over jeugdzorg? C.vanderwal@ad.nl