Of het nu Heineken, ING of Shell is: vrijwel alle grote multinationals spekken de koningsdagborrels die op verschillende Nederlandse diplomatieke posten worden gehouden. Dat blijkt uit onderzoek door deze krant, met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

Het totale sponsorbedrag dat de tien grootste ambassades voor de feesten incasseren, is gestegen van 114.000 euro in 2016 naar 161.000 euro in 2018. In totaal gaven de tien posten vorig jaar 289.000 euro uit aan de koningsdagborrels. Daarmee nemen bedrijven voor het eerst meer dan de helft van de kosten voor hun rekening.

Het aannemen van geld of goederen is niet zonder risico, waarschuwen kenners. Vooral met lokale sponsoren moeten ambassades voorzichtig zijn, zegt hoogleraar Integriteit Rob van Eijbergen. ,,Ze kunnen dan in de situatie belanden dat buitenlandse bedrijven dingen terugverwachten, zoals visa. In andere culturen is dat vaak gebruikelijk. Als de overheid mij advies zou vragen, zou ik zeggen: niet doen.’’

Diplomatiedeskundige Robert van de Roer waarschuwt dat ambassades zich met ongebreideld gesponsorde feestjes kwetsbaar maken. ,,Nederlandse diplomaten zijn uiterst professioneel en integer, maar dit creëert toch een grijze zone. Zo kunnen situaties ontstaan waarin bedrijven met een minder bonafide reputatie iets terugverwachten.’’

,,Met sponsoring kopen bedrijven invloed, een plek aan tafel. Daar moeten we niet naïef in zijn’’, zegt Tweede Kamerlid Renske Leijten van de SP. ,,Bedrijven willen er ook iets voor terug. Een koningsdagfeestje is prima, maar sla als ambassade dan gewoon zelf bier en bitterballen in.’’ Heineken tapt geen gratis bier op ambassadefeestjes om deuren te openen die anders gesloten blijven, zegt een woordvoerder. ,,Als oer-Hollands merk wil Heineken daar gewoon graag bij zijn. Wij willen daar niets voor terug.’’

Sponsoring van koningsdagvieringen gebeurt al decennia en is ook gebruikelijk voor ambassades van gelijkgezinde landen, reageert een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. ,,Sponsoring moet voldoen aan principes van onpartijdigheid, transparantie, vermijding van belangenverstrengeling en inmenging in besluitvorming.’’ Hij wijst erop dat ook Koningsdag in Amersfoort wordt gesponsord door een groot aantal bedrijven.

Een gemiddeld koningsdagfeestje op een ambassade kostte vorig jaar bijna 30.000 euro. De grootste feesten vonden vorig jaar plaats in Washington, Jakarta, Nairobi en New Delhi: daar werden meer dan duizend gasten op eten en drinken gefêteerd.