Anne Marie van Veen deed als eerste aangifte tegen de tabaksindustrie. © Frans Paalman

Anne Marie van Veen (1972-2019) wilde de tabaksindustrie vernietigen

Anne Marie van Veen, de longkankerpatiënte die de tabaksindustrie wilde vervolgen voor moord of zware mishandeling, is op 46-jarige leeftijd overleden. De Zwolse wordt vandaag in besloten kring begraven.

Victor Schildkamp 14-05-19, 05:00

Toen ze in april 2016 met advocaat Bénédicte Ficq in RTL Late Night verscheen met het verhaal dat ze een strafzaak ging beginnen tegen de tabaksindustrie, werd ze – in eigen woorden – ‘uitgekotst en uitgelachen’. Dat iemand zelf gaat roken en later, eenmaal zwaar ziek, de makers van de sigaret voor de rechter sleept, vonden veel mensen belachelijk.

‘Eigen schuld’

Dat eeuwige ‘het is toch je eigen schuld’, ze hoorde het zo vaak. ,,Maar de vraag is niet: is het eigen schuld dat iemand die rookt longkanker krijgt? Nee, de vraag is: is het eigen schuld dat een kind dat gaat roken, later longkanker krijgt? Dat klinkt al anders, hè. Want verreweg de meeste rokers beginnen in hun tienerjaren. Dát wil de tabaksindustrie,” zei ze in februari 2018 tegen deze site.

Ze kreeg ineens die ingeving toen ze hoorde hoe een sigaret werkt: ‘dit is gewoon crimineel’
Bénédicte Ficq

De strijd die de Zwolse moeder Anne Marie van Veen ruim drie jaar geleden begon, riep veel onbegrip op. Maar dat beeld veranderde drastisch. Anne Marie kreeg tal van grote organisaties achter zich. Ongeveer heel medisch Nederland deed ook aangifte en haar advocaat Ficq liet geen publiciteitsmiddel onbenut om uit te leggen dat de tabaksindustrie er puur en alleen op uit is om rokers zwaar verslaafd te maken. En daarmee brengt de industrie mensen bewust in levensgevaar. Anne Maries juridische gevecht tegen de sigaret werd aanjager van de strijd tegen tabak.

Van Veen kreeg in 2014 de diagnose longkanker. Chemo was al snel geen optie meer. Eind 2014 stapte Anne Marie over naar de experimentele studies: de immunotherapie. Die hield haar lang op de been, al kon ze geen dag zonder zware pijnstillers als morfine en methadon.

Benedicte Ficq (links) en Anne Marie van Veen (vierde van links) tijdens een persconferentie naar aanleiding van de beslissing van het gerechtshof in Den Haag over het niet vervolgen van de tabaksindustrie. © ANP

,,Maar hoe ziek ze ook was, ze was altijd bij élke procedure aanwezig”, zegt Bénédicte Ficq. ,,Zij is degene geweest die haarfijn heeft aangevoeld dat de tabaksindustrie strafbaar is. Ze had zich laten bijpraten door longarts Wanda de Kanter over wat roken precies is en toen kreeg ze intuïtief die ingeving: ‘dit is toch gewoon crimineel?’ Ze deed het niet voor geld of een of andere schadevergoeding. Ze wil gewoon de sigaret de wereld uit. Een superinspirerende, intelligente vrouw.”

Tot een strafzaak tegen de tabaksindustrie kwam het nooit. Eind 2018 besloot het gerechtshof dat de tabaksindustrie zich ondanks alles aan de regels houdt. Op politiek terrein gaat de strijd tegen de sigaret verder. Helaas zonder inspiratiebron Anne Marie van Veen.

Moeder

Ook KWF Kankerbestrijding reageert verdrietig op het overlijden van Anne Marie van Veen. ,,Anne Marie was uniek en dapper. Wat zij heeft gedaan vergt onbeschrijfelijk veel moed en doorzettingsvermogen”, zegt Laura Houtenbos van KWF. ,,Ze was een fantastische moeder voor haar vier kinderen, die zij wilde beschermen tegen de gevolgen van roken. Daarmee nam ze het op voor alle kinderen.”

In februari van dit jaar verloor ook het andere boegbeeld van de strafzaak tegen de tabaksindustrie, Lia Breed (68), de strijd tegen de ziekte die zij na decennia roken had opgelopen. Ook Breed had als een van de eersten aangifte gedaan tegen de tabaksindustrie. Ze leed aan COPD en zat in een rolstoel.