Anoniem door EU reizen kan binnenkort niet meer: alle gegevens opgeslagen

Anoniem per vliegtuig, bus, trein of boot door de EU reizen kan binnenkort niet meer. Gegevens van reizigers worden opgeslagen door de overheid van het land waar de reis begint of eindigt, en kunnen uitgewisseld worden. België begint vandaag, Nederland volgt naar verwachting eind volgende maand.

Sander van Mersbergen 16-04-18, 18:03

Nederland begint met het verzamelen van gegevens van vliegtuigpassagiers. © ANP

Ons land begint met het registreren van al het vliegverkeer, zowel voor vluchten binnen als buiten de EU. Luchtvaartmaatschappijen zijn verplicht de gegevens van passagiers door te geven. Hierbij gaat het om de naam, de reisdata, het reistraject, de ticketinformatie, de contactgegevens, de reisagent bij wie de vlucht is geboekt, het gebruikte betaalmiddel, het stoelnummer en de bagage-informatie.

Een woordvoerder van minister Grapperhaus (CDA, Justitie) sluit niet uit dat op termijn ook de gegevens van bus-, trein- en bootpassagiers worden verzameld. In het huidige wetsvoorstel, dat eind mei in werking moet treden, is daar echter nog geen sprake van. ,,We verkennen de mogelijkheden, samen met onze Belgische collega's."

Zuiderburen

Het is kort gezegd de bedoeling dat niemand nog ongezien het land in of uit kan
Woordvoerder Belgische regering

De Tweede en Eerste Kamer moeten nog stemmen over het wetsvoorstel. De zuiderburen zijn al een stukje verder. Zij presenteerden vandaag hun zogenaamde Passenger Information Unit, die alle gegevens gaat verzamelen. ,,Dat wij er zo voortvarend mee aan de slag zijn gegaan, heeft te maken met de aanslagen in Zaventem van 2016, maar vooral met de reis die Salah Abdeslam na de aanslagen in Parijs ongezien kon afleggen", stelt een woordvoerder van minister Jan Jambon.

De Belgen registreren nadrukkelijk ook de gegevens van bus- en treinreizigers, omdat criminelen en (potentiële) terroristen graag gebruik maken van deze vormen van vervoer, zegt de woordvoerder. ,,En ook het autoverkeer houden we goed in de gaten. Momenteel wordt een netwerk van duizend camera's binnen het land uitgerold. Ook bij de grenzen staan camera's. Alle nummerborden worden opgeslagen, ook die van Nederlandse chauffeurs. Het is kort gezegd de bedoeling dat niemand nog ongezien het land in of uit kan."

Een grenscontrole van de Belgische politie © ANP

Keerzijde

Alles voor de veiligheid, dat is precies waarom de Europese Unie in 2016 besloot om lidstaten al deze mogelijkheden te geven. Maar al dat registreren heeft wel een keerzijde. Onder meer het Europese Hof van Justitie, de Raad van State, de Raad voor de Rechtspraak en de Autoriteit Persoonsgegevens hebben zich al kritisch uitgelaten over de mogelijkheden die de staat krijgt.

De wet is wat betreft 'het eerbiedigen van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens' in strijd met de grondrechten van burgers, stelt het Hof van Justitie bijvoorbeeld. Het gaat onder meer om de afbakening van de gegevens die moeten worden doorgegeven, het bewaren van de passagiersgegevens, de doorgifte van gegevens aan andere landen en de informatie die passagiers krijgen over het doorgeven van hun gegevens.

Onder de nieuwe wet kunnen gegevens vijf jaar worden bewaard. Landen moeten een speciale organisatie oprichten die de gegevens gaat verwerken - in Nederland wordt dat de Passagiersinformatie-eenheid Nederland (Pi-NL). Ook moeten die organisaties een speciale privacyfunctionaris krijgen. Doel van de regering is om de wet in Nederland op 25 mei in werking te laten treden.