Bij tweederde van de 707 misdrijven in 2016 waarbij een asielzoeker een verdachte was, ging het om een asielzoeker die geen enkele kans maakt op asiel in Nederland. Het zijn inwoners uit zogenoemde veilige landen op de Balkan of in Noord-Afrika. Ze maken zich vooral schuldig aan winkeldiefstal en zakkenrollen, in het geval van één verdachte zelfs 13 keer.

,,Soms worden die zaken geseponeerd vanwege landsbelang, bijvoorbeeld als er een kans is dat een verdachte uitgezet gaat worden”, zo staat in een intern politierapport uit november 2016. ,,De vraag is of dat wenselijk is als de verdachte niet gelijk uitgezet kan worden. Daar geef je het onwenselijke signaal af dat het plegen van een misdrijf niet wordt bestraft tot iemand wordt uitgezet.”

Het rapport werd gisteren, samen met nog 40 andere verslagen en rapporten, openbaar gemaakt door de politie nadat De Telegraaf een beroep had gedaan op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Eind vorig jaar werden vooral Noord-Nederland en Limburg geplaagd door overlast en criminaliteit vanuit azc’s. Die overlast kwam eerst vooral van Albanezen en Georgiërs, later van Marokkanen en Tunesiërs. Die nationaliteiten maken geen kans op asiel, maar tijdens hun procedure hebben ze recht op opvang op een azc.

Uit de politieverslagen blijkt dat (winkel)diefstal hun voornaamste bezigheid was. Een marechaussee zag meerdere nachten achter elkaar rond 03.00 uur een groep mannen een azc verlaten om het nabijgelegen Delfzijl in te gaan.

Op een ander azc werd op een kamer van enkele Georgiërs een lijst met adressen van Aldi-filialen aangetroffen. Uit weer andere informatie blijkt dat sommige ‘veilige landers’ beschikken over voor winkeldiefstal geprepareerde tassen en ‘bestellingen’ meekrijgen van derden: grote hoeveelheden opzetstukken voor elektrische tandenborstels en sigaretten.

Het CDA en de PVV reageren onthutst. ,,Het is stuitend dat sommige asielzoekers niet worden berecht omdat dat hun uitzetting zou frustreren. Ik zie helemaal niet dat uitzetting nu wel soepel loopt”, zegt Mona Keijzer (CDA). De PVV wil een kamerdebat over de kwestie. ,,Honderden asielzoekers per maand verdacht. Mega-criminaliteit”, twitterde Geert Wilders.

Volgens minister Blok (Veiligheid en Justitie) is het ‘geen beleid om criminele asielzoekers niet te vervolgen omdat ze dan moeilijk uit te zetten zijn’. Maar de praktijk is ingewikkeld. Als bijvoorbeeld een Albanees een winkeldiefstal heeft gepleegd en er is een kans hem binnen een paar dagen mee te laten vliegen met een speciale uitzet-charter naar Albanië, geeft de overheid die mogelijkheid soms de voorkeur boven een berechting in Nederland. Die berechting kan namelijk dan nog maanden duren.

Eind vorig jaar gingen rechtbanken in Noord-Nederland over tot snelrecht: in Groningen werden Marokkaanse en Algerijnse asielzoekers pijlsnel tot celstraffen van 4 en 5 weken veroordeeld vanwege zakkenrollen in de stad. Na die straf moeten ze eigenlijk, via vreemdelingenbewaring, worden uitgezet. Maar Marokko en Algerije werken niet mee bij het (gedwongen) terugnemen van hun eigen onderdanen. Daardoor zijn honderden afgewezen asielzoekers de afgelopen maanden op straat gezet en vermoedelijk in de illegaliteit beland.

Door snellere afwijsprocedures en het afschaffen van financiële hulp bij terugkeer is het aantal asielzoekers dat vanuit veilige landen naar Nederland komt scherp gedaald. De gemeenten Weert, Venray en Vlagtwedde (azc Ter Apel) stellen dat de grote overlast van eerder dit jaar voorbij is. De politie Noord-Nederland bevestigt dat beeld.