‘Bekende’ spermadonor mag toch anoniem blijven, rechtbank maakt gehakt van maas in wet
Een spermadonor, die een eerdere belofte aan zijn donorkinderen verbrak, mag anoniem blijven. Ziekenhuis Rijnstate hoeft zijn identiteit niet prijs te geven. Dat heeft de rechtbank in Arnhem bepaald. Wel stelt de rechter dat de wet moet worden aangepast om de belangen tussen donorkind en donor te kunnen afwegen. De overheid heeft onvoldoende erkend dat donoren hun instemming later zouden kunnen intrekken. Daarmee wordt een grondrecht van donorkinderen geschonden.
Maria, donorkind van spermadonor K34, eiste eind januari bij de rechter dat het Arnhemse ziekenhuis Rijnstate zijn persoonsgegevens verstrekt. De donor wil anoniem blijven, ondanks dat hij eind jaren 90 sperma doneerde met de toezegging aan ouders dat de kinderen op latere leeftijd mogen weten wie hij is. De wet biedt die mogelijkheid.
De rechtbank vindt dat het nu aan de overheid is om deze maas in de wet te dichten. ,,Dat bekende donoren van voor 2004 hun bekende status naderhand hebben ingetrokken, is door de wetgever onvoldoende onderkend bij de totstandkoming van de WDKB’’, stelt de rechtbank van Arnhem. ,,Dit terwijl kinderen zoals Maria erop mochten rekenen dat zij de identiteit van hun biologische vader te weten zouden komen en dus bijzonder hard worden getroffen in hun grondrecht te weten van wie zij afstammen.’’
Dubbel gevoel
Maria heeft een dubbel gevoel bij de uitspraak. ,,Enerzijds is het heel wrang dat mijn eis is afgewezen‘’, zegt ze. ,,Ik ben er heel lang van uitgegaan dat ik mocht weten wie hij is, maar dat blijkt nu niet zo te zijn. Aan de andere kant is het heel fijn dat nu erkend wordt dat mij onrecht is aangedaan.‘’
Inmiddels is van zeker 57 donorkinderen bekend dat ze van K34 afstammen. ,,Ik heb de intense behoefte om te weten wie hij is, welke naam hij heeft en wat voor gezicht hij heeft’’, vertelde Maria twee maanden geleden tijdens de rechtszaak in Arnhem. ,,Ik ben blij met alle informatie die mij helpt een beeld te vormen. Maar ik wil ook graag zelf de gelegenheid hebben.’’
Het was de eerste rechtszaak van een donorkind om de identiteit van de donorvader. Begin deze maand stapten donorkinderen en hun ouders naar de rechtbank in Den Haag in een vergelijkbare zaak tegen Medisch Centrum Kinderwens en de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB).
De meeste spermadonoren bleven anoniem voor donorkinderen en wensouders. Anonimiteit werd na een wetswijziging in 2004 verboden, omdat elk kind recht heeft te weten van wie hij of zij afstamt.
Toestemming
Al sinds eind jaren 80 kon een spermadonor er ook voor kiezen een ‘bekende’ donor te zijn. Een zogenoemde B-donor gaf toestemming om zijn gegevens te verstrekken aan een donorkind als het minimaal 16 jaar is. K34 koos daar destijds voor.
Hedda, de moeder van Maria, koos bewust voor een B-donor. In Rijnstate mochten alleenstaande en lesbische vrouwen ook alleen gebruikmaken van een ‘bekende’ donor. ‘Het kind heeft dan altijd de mogelijkheid om later informatie in te winnen over de donor’, stond destijds in een voorlichtingsfolder.
Maria groeide op met het idee dat ze vanaf haar 16de mocht weten wie de donor is. Toen ze zijn gegevens opvroeg bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevrucgting (SDKB), waar alle donoren geregistreerd staan, kreeg Maria een afwijzing.
Bedrogen
K34 gaf geen toestemming. Hij had, zonder dat Maria en Hedda het wisten, rond de wetswijziging bij Rijnstate aangeven toch liever anoniem te blijven. Moeder en dochter voelen zich bedrogen. Ze stelden het ziekenhuis aansprakelijk voor het schenden van vertrouwen, het niet nakomen van verplichtingen en een ‘onrechtmatige daad’ door de identiteit van K34 geheim te maken en houden.
Rijnstate begrijpt de wens van Maria, maar zei wettelijk aan handen en voeten gebonden te zijn en de gegevens van de donor niet te mogen verstrekken. ,,Er is sprake van een overmachtssituatie’’, zei de advocaat van het ziekenhuis.
De wet biedt B-donoren namelijk de ruimte alsnog te ‘switchen’ naar een anoniem donorschap. Dan moeten er wel ‘zwaarwegende belangen’ zijn. Die afweging is niet in de wet opgenomen, omdat de overheid er geen rekening mee hield dat ‘bekende’ donoren toch liever ‘anoniem’ wilden blijven.
Weigering
De reden voor de weigering van donor K34 werd tijdens de rechtszaak niet duidelijk. De rechtbank kan daardoor niet oordelen welke belangen zwaarder wegen, aangezien K34 anoniem is en daardoor niet zelf zijn standpunt heeft kunnen toelichten. ,,De rechtbank kan daarom onvoldoende inzicht in de belangen van K34 verkrijgen om zelf een belangenafweging te verrichten.’’
Volgens de rechtbank hebben ook kinderen die voor 1 juni 2004 met zaad van een bekende donor zijn verwekt recht op een belangenafweging. De rechtbank vindt dat de wet op dat punt moet worden gewijzigd.
Het ministerie van VWS is daartoe ook bereid, zo schreef demissionair minister Hugo de Jonge in een Kamerbrief in 2019. Dat zou kunnen betekenen dat de gegevens van een B-donor in principe worden verstrekt, tenzij de donor een zwaarwegend belang kan aantonen om zijn gegevens geheim te houden.
Mark de Hek (SAP), advocaat van Maria, is teleurgesteld maar zegt dat de uitspraak ook perspectief biedt. ,,We hadden gehoopt dat de rechter de maas in de wet zou dichten. Maar ik had niet verwacht dat de rechter zo duidelijk gehakt zou maken van de wet en dat sprake is van een onrechtvaardige situatie. De wetgever moet het nu oplossen.‘’
Ziekenhuis Rijnstate kan zich vinden in het vonnis, maar begrijpt ook de teleurstelling van Maria en Hedda.
In welke partij kun jij je het best inleven, in Maria of in de donor? En vertel ook waarom?
Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.
Bekijk hier onze belangrijkste nieuwsvideo's.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Podcast
Nanette en Marlies verloren ongeboren baby: ‘Zoveel liefde voor zo’n ieniemini mensje’
Een zwangerschap leidt niet altijd tot een blakende, gezonde baby: per jaar verliezen in Nederland zo’n 25.000 vrouwen een ongeboren kindje. In de podcast Miskraammonologen, een productie van Ouders van Nu, AD en de regionale titels, hoor je de persoonlijke verhalen van deze vrouwen. Deze week vertellen Marlies en Nanette over hun miskramen. -
Meerdere kinderen onwel tijdens feest in Helmond: ‘Er gingen allerlei wilde verhalen rond’
Meerdere kinderen zijn vrijdagavond onwel geworden tijdens een feestje voor middelbare scholieren in het Brabantse Helmond, bevestigt de politie. Door het incident is het zogeheten Minor-feest vervoegd afgelast. -
De beste games voor...
De beste games voor op een feestje: zo krijg je iedereen rondom de televisie
Gamen is meer dan alleen maar schieten of voetballen, en is vaak veel makkelijker om aan te beginnen dan je misschien denkt. In deze rubriek geven we daarom laagdrempelige tips voor games in elke situatie. Vandaag: de beste games voor tijdens een feestje. -
vraag 't vtwonen
Zo wordt je huis een oase van rust: ‘Dat is echt een basisbehoefte’
In een rustig huis is het fijn thuiskomen na een lange werkdag. Hoe maak je van je huis zo’n serene plek? We vragen het Liza Wassenaar, stylist bij vtwonen. -
In twintig uur tijd werden zes vrouwen in Turkije gedood door hun (ex-)partner
In twintig uur tijd werden er zes vrouwen in Turkije om het leven gebracht door hun (ex-)partner. Actievoerders grijpen de moorden aan om te benadrukken waarom het een slechte zaak is dat Turkije het verdrag tegen vrouwengeweld heeft opgezegd. Prominenten in Nederland spreken zich nu via sociale media uit om aandacht te vragen voor de situatie van vrouwen in het land.
-
Rechercheur John Pel schrijft memoires over MH17 en lange loopbaan: 'Rooie wangen van de complimenten’
Hij schat dat hij in 35 jaar Amsterdamse politie bij zo’n 1500 doden op ‘plaatsen delict’ is geweest. John Pel (1956) professionaliseerde de technische recherche en leidde twee missies naar de onheilsplek van MH17. Hij zwaaide af met een posttraumatische stressstoornis, schrijft hij in zijn boek Sporen liegen niet. -
Kliniek moet identiteit spermadonor bekendmaken, rechter stelt donorkinderen in het gelijk
Een spermadonor die ondanks een eerdere belofte contact weigert met zijn donorkinderen, moet zich alsnog bekendmaken. De kliniek waar hij doneerde, moet zijn gegevens verstrekken. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald in een zaak van vijf donorkinderen en vier ouders tegen Medisch Centrum Kinderwens en de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB). -
PREMIUMmet video14
Jongeren haken na coronatijd massaal af bij sporten: ‘We hebben nu een beweegcrisis’
Nederlanders zijn vorig jaar massaal minder gaan sporten. Zo’n 800.000 mensen hadden geen zin meer in een wekelijkse training. Met name jongeren hadden er genoeg van.
9 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageerWJ Berendsen
L. Velthove
Michiel Van Soest
Marinus Brouwer
Simon Smit