Big Brother moet dimmen, maar hoe beteugelen we Facebook en Google?

In de Rotterdamse Vogelaarwijken Hillesluis en Bloemhof gaan controleurs van de gemeente waarschijnlijk binnenkort  de straat op. Ze bellen aan bij potentiële fraudeurs, Rotterdammers die vermoedelijk sjoemelen met toeslagen, uitkeringen of de kinderbijslag.

Hoe weten de ambtenaren waar ze moeten zijn? Wie heeft hen gestuurd? Antwoord: de computer. Preciezer: Syri. Syri staat voor het landelijke Systeem Risico Indicatie, een computersysteem dat potentiële fraudegevallen filtert uit tal van gegevens. Met een berg gekoppelde persoonsinformatie – data over uitkeringen, toeslagen, asielstatus en van de arbeidsinspectie - kan het algoritme bewoners als ‘mogelijk probleemgeval’ bestempelen. Bijvoorbeeld als uitkeringen of toeslagen onverklaarbare uitschieters vertonen en de informatie overeenkomt met die van het ‘risicomodel’. 

,,U heeft misschien nog niets verkeerds gedaan, maar instanties houden u wel scherp in de gaten. U bent bij voorbaat verdacht, maar u weet dat niet’’, klinkt het voorlichtingsfilmpje van bijvoorbaatverdacht.nl, de website van de privacycoalitie die dit jaar de Nederlandse Staat voor de rechter sleept vanwege Syri. De eerste zitting wordt dit jaar ingepland.

De kartrekkers zijn onder meer Privacy First en vakbond FNV. ,,Het is totaal niet bekend wat allemaal wordt verzameld, welke risicomodellen ze hanteren, en of je erin voorkomt”, zegt advocaat Douwe Linders, die de privacycoalitie vertegenwoordigt.