In de Groningse hoofdstad zijn boze boeren aan het einde van de middag het provinciehuis binnengedrongen. Ze duwden de deur van het provinciehuis met een tractor eruit en gingen het gebouw binnen. In het provinciegebouw is gevochten, waarbij minstens één gewonde is gevallen. De indringer kreeg een pak slaag met de wapenstok van een agent. ,,Het openbreken van de deur van het provinciehuis in Groningen gaat te ver’’, aldus de politie.

De Mobiele Eenheid (ME) stond klaar om in te grijpen. In de omgeving van het provinciehuis is een actievoerder gearresteerd die met een tractor zou zijn ingereden op een van de politiepaarden. Minister Schouten van Landbouw laat weten dat boeren ‘zich wel aan de wet moeten houden’. 

Tweede Kamerleden hebben geen goed woord over voor demonstrerende boeren die in Groningen met geweld het provinciehuis zijn binnengedrongen. ,,Dit gaat veel en veel te ver”, vindt fractieleider Rob Jetten van D66. “Ik snap dat boeren willen demonstreren, maar intimidatie en geweld zijn ontoelaatbaar.” VVD’er Helma Lodders noemt de actie van de boeren ‘ontzettend fout en dom’. Zij snapt dat boeren boos zijn, maar, ,,er wordt keihard gewerkt om het goed te regelen. Geweld tegen politie of dingen slopen is verwerpelijk en helpt ons niet!”

GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt het recht om te demonstreren ‘een groot goed’, maar zegt dat geweld en intimidatie daar niet bij horen. ,,Het binnen rammen van een provinciehuis is onacceptabel.” PvdA’er William Moorlag vindt dat van de samenleving best begrip mag worden gevraagd voor lawaai en verkeersoverlast, maar niet voor dit soort ‘moedwillige vernieling’.

Ook het Groningse provinciebestuur veroordeelt de bestorming. ,,Met geweld of dreigen met geweld kun je je zin niet krijgen”, zei René Paas, commissaris van de Koning in Groningen, tijdens een persconferentie op het Provinciehuis.

Een deel van de protesterende boeren in Groningen is voor 19.00 uur vertrokken uit de binnenstad. Daarmee geven ze gehoor aan de oproep van LTO Noord om rustig naar huis te gaan. Volgens Alma den Hertog, woordvoerster van LTO Noord, is in de gesprekken met het provinciebestuur gebleken dat er een opening is voor een oplossing. ,,Maar voor vandaag was dit het maximaal haalbare”, zegt ze. ,,We vragen de mensen nu om naar huis te gaan. We gaan ervan uit dat ze dit netjes doen.”

In andere provincies heeft het massale boerenprotest succes gehad. In Friesland besloot het provinciebestuur afgelopen vrijdag al om het nieuwe stikstofbeleid af te blazen. Vandaag trokken vele honderden boeren, met hun tractoren, in andere provincies ook naar het provinciehuis. De opkomst van al die tractoren leidde tot veel verkeersoverlast. 

Provinciale gedeputeerden wilden eerst niets weten van het intrekken van de regels, maar kwamen daar later op terug. De Gelderse gedeputeerde Peter Drenth zei vrijdag nog dat de nieuwe stikstofregels nodig zijn, om niet ‘alle bouwvakkers naar huis te hoeven sturen’. Vandaag was de boodschap anders: ,,We gaan de regels intrekken en opnieuw met elkaar schrijven’’, zo liet Drenth aan de boeren weten.

Ook de provincie Drenthe ging overstag. ,,Wij hebben besloten om de beleidsregels tot nader order op te schorten, zodat we kunnen uitzoeken hoe we als één overheid - als Rijk en provincie - kunnen komen tot eenduidige beleidsregels’’, zei de Drentse CDA-gedeputeerde Henk Jumelet.

In Utrecht weigerden boze boeren het provinciehuis te verlaten. Uiteindelijk besloot ook het Utrechtse provinciebestuur om de agrariërs deels hun zin te geven. Gedeputeerde Bruins Slot beloofde geen dierrechten van boeren af te pakken.

De provincies besloten vorige week dinsdag gezamenlijk tot nieuwe stikstofregels, om zo weer vergunningen te kunnen verlenen aan allerlei projecten. Die vergunningverlening lag helemaal stil na een uitspraak van de Raad van State, dat een streep zette door het Nederlandse stikstofbeleid. Maar de nieuwe regels veroorzaken veel onrust onder boeren.

Het belangrijkste pijnpunt is het ‘afromen’ van de ‘latente ruimte’ in vergunningen voor boerenbedrijven. Daarmee wordt bedoeld dat boeren, die op dit moment minder dieren op stal hebben dan ze volgens hun vergunning zouden mogen hebben, die extra ruimte kwijtraken. Zo kan een boer een vergunning hebben voor honderd koeien: als die boer er tachtig op stal heeft staan, wordt dat zijn nieuwe maximum. Het recht op de twintig extra koeien raakt hij kwijt, als het aan de provincies ligt. De boze boeren noemen dat ‘diefstal’.

De provincies willen met het beleid ‘stikstofruimte’ vrijmaken voor andere projecten, zoals de bouw van huizen. ,,De provincies gaan veel verder dan het kabinet’’, zei LTO-voorzitter Marc Calon eerder tegen deze krant. ,,Dat kan écht niet en ik eis dat de minister ingrijpt. Zij moet aan de provinciebesturen duidelijk maken dat boeren hun rechten niet kwijtraken.’’

Een woordvoerder van minister Schouten (Landbouw) zegt dat het ministerie voortdurend in overleg is met de provincies. ,,Er is een verschil van inzicht over de beleidsregels van de provincies en de brief met stikstofmaatregelen van het kabinet’’, zegt de woordvoerder. ,,Feit blijft dat stikstofmaatregelen noodzakelijk zijn om projecten in Nederland weer op gang te krijgen. Het is de bevoegdheid van de provincies om die maatregelen in te voeren.’’

VNO-NCW en MKB-Nederland betreuren het dat een aantal provincies de nieuwe beleidsregels voor stikstof na een week alweer hebben ingetrokken. De werkgeversorganisaties roepen de provincies op samen met het bedrijfsleven een oplossing te vinden voor wat zij een ‘nieuwe impasse’ noemen.

Volgens de brancheverenigingen kunnen provincies door het intrekken nu geen vergunningen meer afgeven, ook niet voor activiteiten die niet of nauwelijks stikstof uitstoten. VNO-NCW en MKB-Nederland waren eerder juist te spreken over het weer opstarten van de vergunningverlening voor bepaalde projecten.

Voor aanstaande woensdag staat een nieuw protest op de agenda van actiegroep Farmers Defence Force. Deze zette eerder de landelijke actie van 1 oktober op het Malieveld in Den Haag op poten en wil woensdag opnieuw een massaal protest laten horen in Den Haag.