Bonnetjesaffaire laat VVD'ers weer peentjes zweten

Woensdag volgt eindelijk de ontknoping in de bonnetjesaffaire rondom de 'Teevendeal'. Voor de VVD wordt het een pijnlijke aangelegenheid. Gaan er koppen rollen?

Suzanne Geuse & Jan Hoedeman 09-12-15, 06:46 Laatste update: 04-02-16, 23:02

Woensdag verschijnt het veelbesproken rapport over de 'bonnetjesaffaire', waar de VVD-bewindslieden Ivo Opstelten en Fred Teeven in maart over struikelden. De conclusies van de zogeheten commissie-Oosting raken uitsluitend VVD'ers en dat is pijnlijk voor de grootste regeringsparij.

Hoe zat het ook alweer? Voormalig staatssecretaris Teeven sluit als officier van justitie in 2000 een deal met drugscrimineel Cees H. In ruil voor strafvermindering betaalde H. 750 duizend gulden aan de staat. De rest van zijn in beslag genomen vermogen krijgt hij terug. Vrijwel niemand weet ervan; ook de Belastingdienst wordt niet ingelicht.

In maart 2014 brengt Nieuwsuur de zaak aan het licht. Experts spreken over een 'witwasdeal'. Het precieze bedrag dat H. terugkreeg, is dan nog niet bekend. Door de Tweede Kamer aan de tand gevoeld noemt minister Opstelten een bedrag van 1,25 miljoen gulden, maar bewijs heeft hij niet. Dat terwijl van allerlei kanten geluiden klinken dat het om veel meer geld gaat: bijna 5 miljoen.

Het bonnetje is onvindbaar, verklaart Opstelten keer op keer. Pas als de precieze details van de bankoverschrijving begin dit jaar boven tafel komen, krijgt de minister het bonnetje ineens wél boven tafel. Cees H. blijkt 4,7 miljoen euro te hebben gekregen van justitie. Daarmee heeft de minister het vertrouwen van de Kamer beschaamd. Opstelten treedt af en neemt Teeven mee in zijn val.

De bonnetjesaffaire zit vol raadsels. Hoe en waarom werd de 'Teevendeal' gesloten, wie wist ervan? En: waarom kwam de deal 14 jaar later plots weer bovendrijven?

Wat hebben ze te vrezen?

Ard van der Steur en Klaas Dijkhoff

Minister en staatssecretaris van Veiligheid en Justitie
De opvolgers van Opstelten en Teeven waren in maart op het ministerie van Veiligheid en Justitie, vlak voor het persbericht de deur uit ging waarin staat dat Nieuwsuur onjuist zou hebben bericht over de 4,7 miljoen. Er wordt zelfs gefluisterd dat ze hebben geholpen met het opstellen daarvan. De kans dat opnieuw twee justitiebewindslieden het veld moeten ruimen, wordt in Den Haag niet waarschijnlijk geacht. De heren zijn zelf niet verhoord door de commissie. Maar als blijkt dat Van der Steur en Dijkhoff als Kamerleden meer wisten van de zaak, komen ze wel onder vuur te liggen.

Fred Teeven

Tweede Kamerlid, voorheen staatssecretaris van Veiligheid en Justitie
Teeven beweert zelf dat hij 'onvoldoende herinneringen' heeft aan de details van de deal. Maar hij zei ook tegen Nieuwsuur: ,,U weet niet alles en ik wel." Heeft de commissie zaken boven tafel gelegd die Teeven in verlegenheid brengen? Is de oud-staatssecretaris binnenskamers wel duidelijk geweest over de afwikkeling en is hij door Opstelten uit de wind gehouden? Is er met de Teevendeal inderdaad 'helemaal niets mis'?

Ivo Opstelten

Voormalig minister van Veiligheid en Justitie
Natuurlijk, hij is al afgetreden. De inmiddels 71-jarige oud-burgemeester hoeft in die zin niet te vrezen voor zijn hachje. Maar het blijft Opstelten die de Kamer een jaar lang verkeerd informeerde, al dan niet vanwege de haperende communicatie op zijn ministerie. Wat is er mis met de cultuur op justitie, waardoor Opstelten maandenlang stellig beweerde dat het bonnetje onvindbaar was? En hoe is het mogelijk dat, zodra Nieuwsuur details van de transactie naar buiten bracht, het bonnetje ineens toch werd gevonden?

Ben Swagerman

Eerste Kamerlid
Hij is pas een maand terug op het Binnenhof, maar het verleden van Swagerman zou hem zomaar eens lelijk in de vingers kunnen snijden. Als plaatsvervangend hoofdofficier van justitie was hij ten tijde van de deal met Cees H. de baas van Teeven. Feitelijk zou je zelfs kunnen spreken van de Teeven-Swagerman-deal; ook zijn handtekening staat onder het papiertje waarmee Cees H. en het OM hun afspraak beklonken. Kan Swagerman volgende week weer met opgeheven hoofd over het Binnenhof lopen?

Anouschka van Miltenburg

Tweede Kamervoorzitter
De Kamervoorzitter kreeg in november 2014 een anonieme brief met details over de deal tussen Teeven en Cees H. Maar dat bewijsstuk ging 'ongezien door de shredder' - dat is nu eenmaal de procedure met anonieme brieven, aldus Van Miltenburg, die verwijst naar haar ambtelijke staf. Als haar toch iets te verwijten valt, overleeft zij dan de nieuwste affaire rondom haar persoon? Hoeveel levens heeft Van Miltenburg?