Chantal (10) werd misbruikt, het dorp keerde zich tegen haar

Kijk, daar fietst hij voorbij. Ze wijzen. Daar rijdt de man die hun dochter heeft misbruikt. Dat was dertig jaar geleden, maar hij is nog steeds hun buurman. Deze zomer heeft Gerda nog een krant bij hem in de bus gepropt. Waar een verhaal over kindermisbruik in stond. Met stift schreef ze er op dat hij zich er wel in zou herkennen. 

Want de boosheid over wat er toentertijd is gebeurd, is er nog steeds. Sterker nog: de wond wordt weer opengereten. Door alle #metoo-gevallen. Gerda is bang dat de slachtoffers en hun naasten hetzelfde zal overkomen als hen is gebeurd. Daarom wil ze haar verhaal doen. Anoniem: ze woont nog steeds in hetzelfde dorp in de Achterhoek en dat is precies ook de reden om het verhaal te vertellen.

Het verhaal over hoe slachtoffers van seksueel misbruik en hun families in kleine dorpsgemeenschappen kapot gemaakt worden. Door roddels, door wantrouwen, door een raar soort vertrouwen in mensen met enig aanzien. Zoals die actrice Katja Schuurman, die het op televisie opneemt voor castingdirecteur Job Gosschalk. Hij kan dan wel mannen misbruikt hebben, dat gedrag is slechts een deel van hem, zegt ze.

Bij Gerda in het dorp was het veel erger. Was iedereen Katja, zo leek het. Als ze vertelt over wat er toen is gebeurd, is de woede aanraakbaar. Ze herinnert zich elk detail. Alsof het gisteren was.

Het is dertig jaar geleden. Haar dochter is dan tien. Speelt geregeld met twee buurkinderen. Daar past Gerda - huisvrouw, haar man Hendrik is kostwinner - ook vaak op, als de ouders buitenshuis zijn.

Als Gerda een dag op stap gaat, vraagt ze de buurvrouw of die dochter Chantal uit school mee naar huis wil nemen. Gerda's man, Hendrik, zou eerder thuis zijn van zijn werk en zou Chantal dan bijtijds weer ophalen. Was prima, zei de buurvrouw, alleen moest ze zelf later in de middag werken. Maar dan zou haar man thuis zijn. Prima geregeld dus allemaal.

Ze wilde mensen in de buurt waarschuwen. En haar verhaal delen.  Gerda ging langs bij de naaste buren.  ,,Is dat zo’’, vroegen die. ,,Oh. Oh ja.’’ En dan ging het  meteen weer over koetjes en kalfjes. 

Na een aantal maanden, nog voor het proces in de rechtszaal, stond opeens 'een mannetje' voor de deur. Van de reclassering. Met de boodschap dat ze een financieel voorschot wilden geven op de schadevergoeding. Zodat eenmaal voor het gerecht de buurman zijn goede wil zou hebben getoond. En berouw.

Maar Chantal is geen hoer, snauwde Gerda de man toe. ,,Al heb ik mijn hele leven niks te eten: ik wil het niet.’’

De buurman werd veroordeeld. Tot een werkstraf. Veel te licht, die straf, vindt Gerda. ,,Maar vergis je niet: het was in een tijd dat dit soort dingen nog onder het tafelkleed werden geveegd. Hij was nogal gezien hier in het dorp, werd op handen gedragen.’’

Al snel werd er gezegd dat het niet waar was. Dat Chantal aanleiding had gegeven. En geen vertrouwen had in haar eigen ouders omdat ze het anders allang had gezegd. ,,Wij zouden niet naar haar omkijken. 'Ze loopt ook altijd op straat te zwerven', zeiden de mensen.’’

De rechter wees hen toch een schadevergoeding toe. Duizend gulden. Ze lieten het rechtstreeks storten naar een kindertehuis in Afrika. ,,We wilden het per se niet op onze rekening zien.’’ Maar het kwaad was geschied. Het dorp keerde zich als muur naar het gezin. Chantal zou het voor het geld gedaan hebben.

Op haar school werd ze met de nek aangekeken, voelde altijd ogen in haar rug.  ,,Ze heeft zich ook zó vernederd gevoeld, dat ze dacht dat ze niks waard was. Ze werd bespuugd door de kinderen.’’

Eenmaal op de middelbare school ging het wat beter. Tot er bij maatschappijleer gesproken werd over seksueel misbruik. ,,Ze heeft toen al haar moed bij elkaar geraapt en haar verhaal verteld. In de pauze die daar op volgde zocht een meisje uit het dorp haar op. 'Je wilde zeker interessant doen hè', werd haar toegebeten. En: 'Je zult wel geweten willen hebben hoe lekker het was met kerels.'’’

Waarom ze niet verhuisd zijn, vertrokken naar elders, weg uit het dorp dat zich tegen hen keerde, weg van de dagelijkse passage van de buurman voor het raam. ,,Zijn wij dader of slachtoffer? Ik kom hier vandaan, mijn ouders woonden hier, andere familie die zorg nodig hadden. Moet je dan alles achterlaten? Voor hem?  Wij zijn de dupe. Als hij een beetje fatsoen in zijn donder had gehad, was ie gegaan.’’

Ja, Chantal heeft het haar ouders ook wel eens gevraagd. En natuurlijk: het doet allemaal verschrikkelijk veel pijn. ,,Maar we dachten: we laten het rusten. Je moet ook niet alleen maar verdrietige ouder zijn, je wilt vooruit kijken.’’

Nee, Chantal woont niet meer in het dorp maar een uur rijden verderop.  Ze wil het er ook niet meer over hebben. ,,De kinderen hebben ons nadrukkelijk gevraagd om dit verhaal niet met naam en toenaam te doen. Omdat we nog steeds in het dorp wonen, en de mensen nog niet veranderd zijn. Voor je het weet gaat weer het hele dorp er mee aan de haal, begint het geroddel weer. Maar dat we ons verhaal doen, is omdat mensen moeten weten wat ze met hun houding, met hun geroddel en verdachtmakingen slachtoffers en hun families aandoen. Ze kunnen mensen tot de grond toe afbreken.’’

Hoe het met hun dochter gaat? Ze zegt dat ze geen herinneringen heeft aan haar jeugd. Althans: geen andere dan die hele nare. Ze is een dame geworden die altijd heel direct zegt wat ze denkt. Ze was lang heel erg grof in de mond, maar heeft psychische hulp gehad en woont nu samen met haar vriend. 

Gerda en Hendrik zijn inmiddels oud. Nu, nu '#metoo' zo actueel is, hebben ze het weer even zwaar. Nu komt de herinnering aan dertig jaar geleden weer boven en lijken de emoties weer net zo hevig als toen.  ,,Maar ik hoef geen medelijden’’, zegt Gerda. ,,Ik hoop dat mensen na gaan denken over hun reacties. Hun fatsoen hebben, zichzelf niet bezoedelen door te gaan roddelen, of te gaan oordelen. Dat zou al heel mooi zijn.’’

De gebruikte namen in dit artikel zijn om privacyredenen gefingeerd. De echte namen zijn bij de redactie bekend.